Żylaki powrózka nasiennego

Żylaki powrózka nasiennego są schorzeniem powstającym w wyniku poszerzenia naczyń układu żylnego przebiegających w powrózku nasiennym.

Tworzenie się nieprawidłowości jest prawdopodobnie skutkiem przyjęcia przez człowieka pionowej postawy ciała. Lewa żyła jądrowa jest o kilka centymetrów dłuższa od prawej i uchodzi do lewej żyły nerkowej pod kątem prostym, co może powodować wzrost ciśnienia hydrostatycznego po tej stronie.

Dodatkowym czynnikiem ryzyka rozwoju żylaków powrózka nasiennego po lewej stronie jest tzw. zespół dziadka do orzechów, którego mechanizm polega na ucisku żyły jądrowej pomiędzy tętnicą nerkową, a tętnicą krezkową górną, co wywołuje utrudniony odpływ krwi z powrózka nasiennego i wtórnie wyższe ciśnienie rozwijające się z obrębie żyły nerkowej.

Powyższe mechanizmy tłumaczą, dlaczego żylaki powrózka nasiennego przeważają po stronie lewej (85 procent wszystkich przypadków). Schorzenie należy do najczęstszych przyczyn obniżonej płodności mężczyzn. Ryzyko występowania tej choroby w grupie z zaburzeniami płodności jest przeszło 2 razy wyższe.

Objawy żylaków powrózka nasiennego

Żylaki powrózka nasiennego objawiają się zmianami obserwowanymi przez skórę moszny o charakterze poszerzonych żył. Schorzenie jest ponadto przyczyną mniejszej płodności u mężczyzn, ponieważ prowadzi do obniżenia zawartości plemników w nasieniu i odsetka prawidłowo ruchomych.

W żylakach powrózka nasiennego zwiększa się liczba patologicznych komórek płciowych. Zmiany te są spowodowane podwyższonym ciśnieniem hydrostatycznym w żyle nasiennej powodującej zastój krwi żylnej w jądrach, co z kolei prowadzi do wewnątrzjądrowego przekrwienia i niedotlenienia jąder.

Dodatkowo szkodliwy wpływ na plemniki mogą mieć również hormony kory i rdzenia nadnerczy, które dostają się do jąder na drodze wstecznego odpływu krwi. Z innych objawów mogą wystąpić dolegliwości bólowe jądra po stronie występujących żylaków powrózka nasiennego, które obniżają komfort życia pacjenta.

Rozpoznanie żylaków powrózka nasiennego

W procesie diagnostycznym żylaków powrózka nasiennego podstawowym postępowaniem jest badanie kliniczne pacjenta w pozycji stojącej, w którym obserwowane są charakterystyczne zmiany na narządach płciowych. Często niewielkie żylaki powrózka nasiennego udaje się rozpoznać dopiero po wykonaniu próby Valsalvy.

Rozpoznanie żylaków powrózka nasiennego można potwierdzić badaniem ultrasonograficznym ukazującym wsteczny odpływ krwi. Należy pamiętać o możliwości występowania żylaków powrózka nasiennego u osób z obniżoną płodnością, związaną z nieprawidłową budową i ruchomością plemników, ponieważ te zaburzenia naczyń żylnych należą do głównych przyczyn niepłodności mężczyzn.

Leczenie żylaków powrózka nasiennego

Podstawową metodą postępowania w przypadku rozpoznania żylaków powrózka nasiennego jest leczenie chirurgiczne. Wskazaniami do operacji są przede wszystkim dolegliwości bólowe obniżające jakość życia oraz zmiany obserwowane w nasieniu, potwierdzone w minimum dwóch badaniach, które połączone są z małżeńską niepłodnością.

Istnieje kilka metod postępowania chirurgicznego przy żylakach powrózka nasiennego, najczęściej wykorzystywaną jest polegająca na wysokim podwiązaniu żyły jądrowej.

Ponadto rozwój technik laparoskopowych umożliwił ich zastosowanie w leczeniu żylaków powrózka nasiennego, zwłaszcza w przypadkach zmian obserwowanych obustronnie i dolegliwościach bólowych z nieprawidłowościami w nasieniu.

Rokowanie w żylakach powrózka nasiennego

Rokowanie w żylakach powrózka nasiennego związane jest przede wszystkim ze zdolnością do poczęcia potomstwa wśród par, u których u mężczyzny rozpoznano żylaki. Pogorszenie jakości nasienia w nierozpoznanej chorobie nie uniemożliwia zapłodnienia, ale znacznie obniża liczbę cyklów płciowych, w których doszło do poczęcia dziecka.

Dodatkowo, mimo zastosowanego postępowania operacyjnego i poprawy jakości nasienia, odsetek zapłodnień wynosi około 50 procent i jest niższy od obserwowanej poprawy nasienia, która wskazywałaby na wyższy potencjał rozrodczy.

Po zastosowanym leczeniu operacyjnym poprawę jakości nasienia obserwuje się u 70-80 procent chorych, ale czasem występują nawroty żylaków powrózka nasiennego (około 20 procent przypadków).

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny", red. nauk. Andrzej Borkowski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Podręcznik urologii Diagnostyka i leczenie" Mike B. Siroky, Robert D. Oates, Richard K. Babayan, red. wyd. pol. Krzysztof Bar, wyd. Czelej, Lublin