Złamania miednicy

Przyczyną złamania miednicy może być nagły i silny skurcz mięśni (tak powstają tzw. złamania z oderwania), urazu typu zgniecenia oraz pośredniego, np. podczas skoku z wysokości. Złamania objawiają się samoistnym bólem w obrębie uszkodzonej okolicy.

Dolegliwości nasilają się podczas próby poruszania się. Kiedy odłamy złamania przemieszczają się, pojawia się objaw skróconej kończyny dolnej po stronie przemieszczenia i zniekształcenie ogólnych obrysów miednicy. Poza tym pacjenci mają trudności z poruszaniem się, o różnym stopniu nasilenia. Ciężkim postaciom złamań towarzyszy uszkodzenie naczyń i utrata krwi, która przemieszcza się do przestrzeni zaotrzewnowej dając objawy wstrząsu.

Wyróżnia się następujące rodzaje złamań w obrębie miednicy: złożone złamania pierścienia miednicy, złamania panewki stawu biodrowego, złamania z oderwaniem części kostnych (awulsyjne), złamania talerza kości biodrowej oraz izolowane złamania pierścienia zasłonowego.

Złożone złamania pierścienia miednicy

Złożone złamania pierścienia miednicy powstają wskutek urazu, którego siła działa bezpośrednio lub pośrednio przez siłę przenoszoną kończynami dolnymi na miednicę. Szczególnym rodzajem tego typu uszkodzenia miednicy jest złamanie Malgaigne’a, gdzie dochodzi do rozerwania pierścienia miednicy w dwóch miejscach.

Oderwana połowa miednicy przemieszcza się w górę pociągając za sobą kończynę, co powoduje jej skrócenie po stronie złamania. Ogólnie większość złożonych obrażeń miednicy należy do stanów groźnych, ponieważ dochodzi do obfitej utraty krwi, rozległego uszkodzenia tkanek miękkich, powstanie krwiaka zaotrzewnowego. Również zmiażdżeniu i niedokrwieniu ulegają mięśnie.

Ponadto może dojść do rozwoju innych groźnych powikłań - uszkodzenia moczowodów, pęcherza moczowego, dużych naczyń krwionośnych i narządu rodnego, co stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia chorego. Leczenie takich złamań polega w pierwszej kolejności na wyprowadzeniu ze wstrząsu. Należy opanować krwotok, co nierzadko jest trudnym procederem ze względu na rozległość uszkodzeń naczyniowych i podkrwawiania z różnych miejsc.

Wskazaniem do operacji jest groźne powikłanie, np. pęknięcie pęcherza moczowego. Dopiero po opanowaniu wstrząsu podejmuje się dalsze postępowanie diagnostyczne w postaci poszukiwania obrażeń wewnatrznarządowych układu moczowego i dużych naczyń tętniczych. Przed przystąpieniem do nastawienia złamań miednicy należy opróżnić pęcherz moczowy przez założony na stałe cewnik dopęcherzowy.

Złamania panewki stawu biodrowego

Złamania panewki stawu biodrowego mogą być spowodowane podobnie - urazem bezpośrednim lub pośrednim. Takim złamaniom zazwyczaj towarzyszą rozległe uszkodzenia tkanek miękkich i krwiak zaotrzewnowy powstający w następstwie wynaczynienia się krwi z uszkodzonych podczas urazu naczyń. Sam staw biodrowy ulega deformacji, dochodzi do zniszczenia struktury panewki i zmiażdżenia istoty gąbczastej kości miednicy.

Taki stan objawia się bólem w biodrze, niemożnością chodzenia, nierównością kończyn ze skróceniem po stronie złamania. Kończyna ustawiona jest w patologicznej pozycji. Leczenie złamań z niewielkim przemieszczeniem polega na zastosowaniu specjalnego wyciągu szkieletowego przez okres 2-3 miesięcy.

Należy pamiętać o wczesnym rozpoczęciu i regularnym prowadzeniu rehabilitacji, polegającej na zginaniu stawu biodrowego już od pierwszego dnia. Kiedy takie postępowanie okazuje się nieskuteczne należy przeprowadzić zabieg operacyjny (leczenie chirurgiczne nie daje jednak gwarancji zapobiegnięcia odległych powikłań w postaci trwałych uszkodzeń w obrębie panewki). U znacznej części chorych w przyszłości należy wymienić chory staw na protezę całkowitą stawu biodrowego.

Pozostałe złamania miednicy

Złamania z oderwaniem części kostnych (awulsyjne) są to uszkodzenia zrastające się szybko, niepozostawiające trwałych powikłań. Ich leczenie polega na ograniczeniu chodzenia, a w przypadku cięższych postaci należy pozostać w łóżku przez 2-3 tygodnie. Natomiast złamania talerza kości biodrowej (bez zajęcia stawu biodrowego, czy krzyżowo-biodrowego) są z reguły skutkiem urazu bezpośredniego i przeważnie nie stwarzają poważniejszych zagrożeń dla zdrowia w przypadku niewielkich przemieszczeń odłamów, a leczenie polega na pozostaniu w łóżku przez okres miesiąca.

Izolowane złamania pierścienia zasłonowego (jednostronne złamanie kości łonowej lub kulszowej) leczy się leżeniem, a później odciążaniem kończyny po stronie uszkodzenia przez zastosowanie kul.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Chirurgia Podręcznik dla studentów", pod red. Jana Fibaka, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Traumatologia narządu ruchu", pod red. Donata Tylmana i Artura Dziaka, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa