Złamania kości udowej

W zależności od miejsca uszkodzenia kości udowej wyróżnia się kilka rodzajów jej złamań: złamania szyjki kości udowej, złamania krętarzowe, złamania trzonu kości udowej i złamania w obrębie dalszej nasady.

Złamania szyjki kości udowej

Złamania w obrębie szyjki kości udowej są charakterystyczne dla osób w wieku podeszłym, w związku z postępującymi u nich zmianami w architekturze kości, narastającym osłabieniem mięśni i upośledzoną sprawnością fizyczną. Również progresja miażdżycy naczyń tętniczych ośrodkowego układu nerwowego powoduje pojawienie się zaburzeń wpływających na częstość urazów i złamań w obrębie szyjki kości udowej.

W przebiegu tego typu uszkodzeń istnieje wysokie ryzyko rozwoju powikłań będących skutkiem długotrwałego pozostawania w łóżku (często pojawia się zapalenie płuc, zakażenia układu moczowego, powikłania zakrzepowo-zatorowe płuc i mózgu, niewydolność krążenia, odleżyny).

Rokowanie w złamaniach szyjki kości udowej ustala się na podstawie zachowania bądź utracenia ukrwienia przez odłam kostny powstały wskutek złamania. Jeżeli takie ukrwienie nie jest zachowana podejmuje się leczenie chirurgiczne. Wyróżnia się złamanie podgłowowe, przezszyjkowe i przykrętarzowe szyjki kości udowej.

Złamanie objawia się bólem w biodrze i pachwinie przy próbach wykonania ruchu w stawie biodrowym po stronie uszkodzenia. Chory nie może ustać o własnych siłach, a znacznym przemieszczeniom odłamów towarzyszy skrócenie kończyny. Leczenie zachowawcze polega na podwieszeniu chorej kończyny na taśmach wyciągowych przez okres około 6 tygodni. Cięższe postaci wymagają leczenia operacyjnego z wprowadzeniem protezy lub z zastosowaniem śródoperacyjnego zespolenia.

Złamania krętarzowe

Złamania krętarzowe również najczęściej występują u osób w podeszłym wieku. Podobnie przyczyną złamania może być błahy upadek, ponieważ kości zmienione są osteoporotycznie i osłabiona jest zdolność szybkiej i odpowiednio nasilonej reakcji mięśniowej w momencie upadku u osób starszych. Tego typu złamania są uszkodzeniami pozastawowymi, mogą przebiegać przezkrętarzowo lub podkrętarzowo.

Objawy są podobne do występujących w przypadku złamania szyjki kości udowej, pojawia się ból biodra, ograniczenie chodu, a czasem skrócenie kończyny. Rokowanie jest dobre - złamania te zawsze bowiem zrastają się, pod warunkiem zastosowania wyciągu szkieletowego przez okres 8-10 tygodni. Ważne jest również podjęcie rehabilitacji polegającej na ćwiczeniach zginania wszystkich stawów kończyny chorej.

Często zalecanym sposobem leczenia jest jednak metoda operacyjnego zespolenia odłamów, zwłaszcza u osób starszych, gdyż łatwiejsza jest wówczas pielęgnacja i wcześnie wdrożyć można rehabilitację poza łóżkiem chorego.

Złamania trzonu kości udowej

Złamania trzonu kości udowej są najczęściej skutkiem działania urazu bezpośredniego o bardzo dużej sile. Dochodzi do rozległego uszkodzenia tkanek miękkich i wynaczynienia krwi, czego następstwem jest narastający krwiak. Niekiedy postępowanie musi najpierw obejmować zwalczenie krwotoku, nieraz doprowadzającego do rozwoju wstrząsu groźnego dla życia pacjenta.

Z objawów w tym typie złamania kości udowej, występuje skrócenie i znaczne zniekształcenie kończyny, obserwuje się patologiczną ruchomość ze zwiększonym obwodem uda i dolegliwościami bólowymi. Leczenie złamań trzonu kości udowej jest operacyjne i polega na zespoleniu śródszpikowym odłamów kości udowej przy użyciu specjalnego gwoździa. Nieraz konieczne jest dodatkowe ufiksowanie odłamów w celu zapobiegnięcia ich przesuwania się.

Złamania dalszej nasady kości udowej

Najczęściej spotykanymi złamaniami dalszej nasady kości udowej są uszkodzenia nadkłykciowe, międzykłykciowe i izolowane złamania kłykci kości udowej. Tego typu uszkodzeniom towarzyszy z reguły zranienie okolicznych tkanek i wynaczynienie krwi w postaci krwiaka śródstawowego. Część złamań może przebiegać przez staw kolanowy. Postępowanie lecznicze jest zachowawcze lub w niektórych przypadkach operacyjne (np. w złamaniach nadkłykciowych).

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Chirurgia Podręcznik dla studentów", pod red. Jana Fibaka, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja", pod red. Witolda Marciniaka i Andrzeja Szulca, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Traumatologia narządu ruchu", pod red. Donata Tylmana i Artura Dziaka, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa