Zaburzenia identyfikacji płciowej

Zaburzenia identyfikacji płciowej polegają na chęci życia, jako osoba o przeciwnej płci. Nieprawidłowości te są u osób dorosłych nazywane transseksualizmem, czyli rozbieżnością pomiędzy płcią biologiczną, a psychiczną. Osoby są przekonane, że mają przeciwną płeć.

Ponadto współistnieje emocjonalna składowa zaburzeń identyfikacji płciowej, tzw. dezaprobata płciowa, czyli uczucie niezadowolenia z własnej płci biologicznej i odczuwanie chęci uznania przez otoczenie odmiennej płci osoby z dezaprobatą. Z takimi pragnieniami współistnieje również chęć posiadania cech anatomicznych charakterystycznych dla przeciwnej płci.

Zaburzenia identyfikacji płciowej nie należą do częstych, dane statystyczne nie są jednoznaczne, u dzieci nieprawidłowości nieraz mają charakter przemijający. Przyczyny występowania tych zaburzeń nie są znane.

Jeszcze niedawno problemy transseksualizmu uznawano za nieprawidłowości psychologiczne, obecnie wiadomo jednak, że stany te uwarunkowane są bardziej złożonymi mechanizmami, w których ważną rolę mogą odgrywać czynniki genetyczne, hormonalne i sposób wychowywania.

Objawy zaburzeń identyfikacji płciowej

W zależności od wieku występują różne objawy kliniczne zaburzeń identyfikacji płciowej. U dzieci mogą mieć charakter deklaracji chęci bycia osobą odmiennej płci, preferowania ubrań i zabaw charakterystycznych dla płci przeciwnej. U młodszych typowe jest przekonanie o możliwości łatwej zmiany płci lub wiary w posiadanie innej płci, niż uznana przez otoczenie.

W zaburzeniach identyfikacji płciowej u starszych dzieci obserwuje się gesty i zachowania charakterystyczne dla płci przeciwnej, ale po 6. roku życia dzieci te ukrywają swoje preferencje i zachowania z powodu strachu przed ośmieszeniem.

U nastolatków nasilają się problemy natury emocjonalnej, co jest związane z pojawieniem się i rozwojem cech dojrzewania płciowego. U młodzieży natomiast częściej dochodzi do konfliktów rodzinnych spowodowanych lękiem i sprzecznymi uczuciami związanymi z dezaprobatą własnej płci.

Osoby dorosłe potrafią same rozpoznać u siebie i zdają sobie sprawę z obecności zaburzeń identyfikacji płciowej. Wpływa to nieraz na rozwój nieprawidłowości osobowościowych.

Rozpoznanie zaburzeń identyfikacji płciowej

Często osoby z zaburzoną identyfikacją płciową w ogóle nie zgłaszają się do lekarza lub mija długi okres czasu od pojawienia się pierwszych objawów do wizyty lekarskiej. Związane jest to z próbami samodzielnej walki z dezaprobatą płciową. Nie istnieją specjalne testy i kryteria, za pomocą których możliwe byłoby obiektywne potwierdzenie zaburzeń związanych z identyfikacją płciową.

U wszystkich osób z zaburzeniami identyfikacji płciowej konieczna jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna w celu wykluczenia zaburzeń psychicznych, które przebiegają z takimi objawami klinicznymi. Ważne jest również różnicowanie zaburzeń różnicowania płciowego z innymi schorzeniami, przede wszystkim z zespołem Klinefeltera, transwestytyzmem i zaburzeniami psychicznymi.

Leczenie zaburzeń identyfikacji płciowej

U dzieci leczenie zaburzeń identyfikacji płciowej związane jest z terapią psychologiczną, która ma na celu uzmysłowienie nieodwracalności determinacji płciowej oraz wykształcenie akceptowania swojej płci biologicznej i powiązanymi z nią rolami społecznymi.

Terapia zaburzeń identyfikacji płciowej u nastolatków polega na postępowaniu obejmującym całą rodzinę i zintegrowaniu jej z zapewnieniem nastolatkowi wsparcia ze strony najbliższych.

Osoby dorosłe z zaburzeniami identyfikacji płciowej często oczekują leczenia hormonalnego i chirurgicznego, które doprowadzi do zmiany wyglądu. Leczenie takie nie jest jednak wskazane dla całej grupy chorych i musi być prowadzone pod ścisłym nadzorem doświadczonego psychiatry i endokrynologa. Podstawowe znaczenie ma jednak pomoc psychologiczna.

Rokowanie w zaburzeniach identyfikacji płciowej

Zaburzenia identyfikacji płciowej utrudniają codzienne funkcjonowanie. U dzieci i młodzieży związane jest to z utrudnionym uczęszczaniem do szkoły i kontynuacją nauki. Problemy te są szczególnie nasilone u chłopców.

Dodatkowo poczucie winy, odrzucenie społeczne, czy lęk związany z identyfikacją płciową, nierzadko prowadzą do nadużywania alkoholu i innych substancji. Ponadto częściej obserwuje się zaburzenia psychiczne u osób z podobnymi problemami.

Często stany te prowadzą do rozpadu małżeństwa, ponieważ partner przestaje tolerować różne zachowania, np. noszenie ubrań odmiennej płci. Osoby z zaburzeniami identyfikacji często mają uczucie lęku, związane z wpływem ich zachowania i preferencji na dzieci.

Dane dotyczące skuteczności leczenia zaburzeń identyfikacji płciowej dotyczące zadowolenia z jego wyników mogą być znacznie zawyżone, ponieważ część niepowodzeń terapii zaburzeń identyfikacji płciowej nie jest prawdopodobnie zgłaszana.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków