Zaburzenia erekcji

Zaburzenia erekcji są definiowane jako niezdolność do osiągnięcia lub utrzymania wzwodu prącia w stopniu, który prowadzi do satysfakcjonującej aktywności seksualnej. Częstość nieprawidłowości jest trudna do oszacowania, ponieważ tylko niewielki odsetek mężczyzn z tymi problemami zgłasza się do lekarza. Przypuszcza się, że około połowa mężczyzn cierpi na zaburzenia erekcji wśród grupy 50-letnich, a w wyższych przedziałach wiekowych odsetek ten zwiększa się.

Uważa się, że w wielu przypadkach zaburzenia erekcji rozwijają się z powodu niewydolności komórek śródbłonka, która dotyczy przede wszystkim naczyń krwionośnych. Schorzenie może być pierwszym objawem choroby już istniejącej, np. nadciśnienia tętniczego, czy niedokrwienia serca. U osób z cukrzycą dochodzi natomiast do zaburzenia funkcji nie tylko samych naczyń krwionośnych, ale również włókien nerwowych.

Czynniki ryzyka przy zaburzeniach erekcji

Do czynników ryzyka przy zaburzeniach erekcji, oprócz wieku, należą przede wszystkim choroby współistniejące (np. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia gospodarki lipidowej, miażdżyca, niewydolność nerek, zaburzenia funkcjonowania wątroby, stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, choroba wrzodowa, zaburzenia endokrynologiczne i inne), ponadto palenie tytoniu, nadmierna masa ciała i nadużywanie alkoholu sprzyjają rozwojowi zaburzeń erekcji.

Wśród innych czynników ryzyka w zaburzeniach erekcji wymienia się operacje prowadzące do zaburzeń w ukrwieniu i unerwieniu prącia oraz urazy rdzenia kręgowego, miednicy lub krocza. Ważną rolę w powstawaniu nieprawidłowości mogą odgrywać również stosowane preparaty farmakologiczne, przede wszystkim o działaniu moczopędnym, rozszerzającym naczynia krwionośne, blokującym receptory beta-adrenergczne i kanały wapniowe oraz leki antydepresyjne, uspokajające i antyandrogenne.

Klasyfikacja zaburzeń erekcji

Podział zaburzeń erekcji związany jest z przyczynami i obejmuje trzy grupy: zaburzenia organiczne, psychogenne i mieszane.

Zaburzenia organiczne powstają na podłożu uszkodzeń naczyniowych, nerwowych, w wyniku zaburzeń gospodarki hormonalnej ustroju. Również nieprawidłowości anatomiczne, pourazowe i powstałe w wyniku leczenia operacyjnego przyczynić się mogą do rozwoju organicznych problemów ze wzwodem.

Zaburzenia psychogenne natomiast dotyczą szczególnie młodych mężczyzn, poniżej 35. roku życia i są związane z problemami w stosunkach międzyludzkich, stresem zawodowym i problemami małżeńskimi. Niemniej jednak zaburzenia mieszane o charakterze organiczno-psychogennym stanowią najczęstszą przyczynę występowania problemów z erekcją.

Kliniczne odróżnienie poszczególnych postaci między sobą jest nieraz trudne. Tło psychogenne należy podejrzewać zwłaszcza u pacjentów z nagłym początkiem wystąpienia zaburzeń i z problemami natury emocjonalnej.

Rozpoznanie zaburzeń erekcji

Ustalenie rozpoznania zaburzeń erekcji możliwe jest po zebranym wywiadzie, przeprowadzeniu badania fizykalnego, badań laboratoryjnych i dodatkowych. Wywiad powinien uwzględnić choroby współistniejące oraz aspekty psychoseksuologiczne.

Należy uzyskać informacje na temat charakteru, rozwoju i czasu trwania zaburzeń, a także przyjmowanych leków, używek, przebytych w przeszłości zabiegów. Ważny jest również wywiad w kierunku innych dolegliwości ze strony układu nerwowego i dolnych dróg moczowych.

Badanie fizykalne służy przede wszystkim ocenie II-rzędowych cech płciowych, jąder, prącia. Ważny jest również pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz tętna na kończynach dolnych. Nieraz konieczne jest wykonanie elektromiografii i podstawowego badania neurologicznego.

Z badań laboratoryjnych należy wykonać podstawowe: pomiar stężenia glukozy w surowicy krwi, morfologię z rozmazem, ocenę kreatyniny, mocznika, poziomu lipidów, testosteronu, enzymów wątrobowych, prolaktyny w surowicy krwi oraz analizę moczu. Czasem konieczne jest przeprowadzenie rozszerzonych badań endokrynologicznych.

Leczenie zaburzeń erekcji

Przed wdrożeniem właściwego leczenia zaburzeń erekcji należy podjąć próbę wyeliminowania czynników ryzyka lub ograniczyć ich wpływ oraz polecić modyfikację trybu życia (np. rzucenie palenia, ograniczenie spożycia alkoholu, podjęcie regularnej aktywności fizycznej, unikanie stresu, zmianę stosowanych leków).

Właściwe leczenie zaburzeń erekcji opiera się początkowo na podawaniu preparatów farmakologicznych doustnych z lub bez hormonoterapii. Najczęściej stosowanymi lekami są środki blokujące działanie enzymu fosfodiesterazy, np. sildenafil, wardenafil, tadalafil, które przyjmowane są doustnie przed stosunkiem płciowym.

Skuteczność tych leków jest zależna od przyczyny wywołującej niedomogę i sięga około 90 procent. Ich działania niepożądane to przede wszystkim bóle głowy, przekrwienie śluzówek nosa, zaburzenia widzenia nudności, zaczerwienienia twarzy. Z innych leków mogą być stosowane preparaty oddziałujące na receptory dopaminowe (np. apomorfina) i zawierające testosteron.

Leczeniem II rzutu jest stosowanie tzw. aparatów próżniowych i wykonywanie iniekcji specjalnych środków farmakologicznych do ciał jamistych prącia, natomiast terapia III stopnia polega na postępowaniu chirurgicznym.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny", red. nauk. Andrzej Borkowski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Podręcznik urologii Diagnostyka i leczenie" Mike B. Siroky, Robert D. Oates, Richard K. Babayan, red. wyd. pol. Krzysztof Bar, wyd. Czelej, Lublin