Wielopostaciowe osutki świetlne

Wielopostaciowe osutki świetlne mają charakter zmian zaczerwienionych, cechują się obecnością grudek i pęcherzyków wystających ponad powierzchnię skóry. Umiejscowione są na częściach ciała niechronionych przed działaniem promieni słonecznych i należą do częstych schorzeń.

Czynnikiem wywołującym zmiany na skórze jest promieniowanie, przede wszystkim UVA, rzadziej UVB lub dwa rodzaje promieniowania. Wysypka skórna rozwija się w mechanizmie reakcji typu opóźnionego na składniki skóry, które powstają pod wpływem działania promieniowania. Przemawia za tym okres od czasu narażenia na światło słoneczne do powstania zmian skórnych (kilkanaście godzin-5 dni).

Objawy wielopostaciowych osutek świetlnych

Wielopostaciowe osutki świetlne charakteryzuje się różnorodnością zmian skórnych - są one wielopostaciowe, mogą przypominać wysypki występujące w innych chorobach dermatologicznych. Czasem pęcherzyki przypominają nawet zmiany opryszczkowe - stąd inna nazwa choroby, opryszczka letnia.

Wysypka jest z reguły ograniczona od otoczenia i występuje w miejscach ekspozycji na promienie świetlne. Osutki pojawiają się w dzieciństwie, stale nawracają w okresie wiosennym (charakterystyczne jest powstawanie zmian w czasie wczesnej wiosny, natomiast w lecie, kiedy pojawia się opalenizna u części chorych przebywanie na słońcu nie wiąże się z pogorszeniem stanu klinicznego pacjenta). Często zdarza się, że promienie słoneczne wywołujące chorobę przechodzą przez szybę (promieniowanie UVA).

Rozpoznanie wielopostaciowych osutek świetlnych

Postawienie diagnozy jest możliwe w oparciu o wielopostaciowy charakter wysypek skórnych, z przewagą jednego typu zmian w danym przypadku klinicznym (np. dominacja pęcherzyków, grudek, zmian rumieniowych), umiejscowienie wysypki typowe dla schorzenia (miejsca odsłonięte), występowanie nasilenia procesu chorobowego pod wpływem promieni słonecznych.

Również zwrócić uwagę należy na przewlekłość i nawrotowy charakter wielopostaciowych osutek świetlnych z zaostrzeniami w okresach wiosennym i letnim. Dodatkowo wykonać można tzw. próby świetlne - badanie służące ustaleniu minimalnej dawki promieniowania dla wystąpienia początkowych zmian rumieniowych, przy zastosowaniu lamp imitujących światło słoneczne (UVA i UVB).

Próby świetlne mogą jednak nie być badaniem miarodajnym, po kilku dniach trwania odczynu pojawić się mogą zmiany podobne do występujących w wielopostaciowych osutkach świetlnych, jednak sztucznymi źródłami światła nie udaje się często uzyskać odczynu na skórze. Podczas ustalania rozpoznania istotne znaczenie mają również inne elementy wywiadu.

Leczenie wielopostaciowych osutek świetlnych

W wielopostaciowych osutkach świetlnych często dobry efekt terapeutyczny uzyskuje się po zastosowaniu leków podawanych w malarii. Korzystne jest również włączenie beta-karotenu, jeśli leczenie rozpoczynane jest wczesną wiosną i ma być prowadzone przez kilka miesięcy.

Poza tym stosuje się fotochemioterapię (promieniowanie UVA w połączeniu z chemioterapeutykiem), ponieważ powstająca melanina chroni skórę przed szkodliwym wpływem światła słonecznego, ale leczenie powinno być prowadzone ostrożnie, ze względu na możliwość wyindukowania u pacjenta zmian skórnych typowych dla wielopostaciowych osutek świetlnych.

Podejmowane są także próby przyzwyczajania skóry do promieniowania UVB poprzez narażanie na niewielkie jego dawki i stopniowe wydłużanie czasu ekspozycji wraz z postępem terapii.

W szczególnie ciężkich przypadkach i opornych na inne zastosowane leczenie, podawać można leki osłabiające układ immunologiczny, jednak jest to związane z możliwością rozwoju ciężkich powikłań ogólnoustrojowych. Miejscowo stosuje się środki chroniące przed promieniowaniem słonecznym.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa