Uszkodzenie nerwu promieniowego

Nerw promieniowy zaopatruje mięśnie biorące udział w prostowaniu przedramienia, ręki oraz palców kończyny górnej. Poza tym unerwia również mięśnie: ramienno-promieniowy, odwracacz i odwodziciel długi kciuka. Ogólnie unerwienie czuciowe dotyczy skóry dolnej części ramienia, środkowej części przedramienia i obszaru grzbietowej części ręki.

Uszkodzenie nerwu promieniowego daje więc objawy charakterystyczne związane z brakiem unerwienia wymienionych wyżej obszarów. Porażenia nerwu promieniowego są dosyć częste. Jedną z głównych przyczyn wystąpienia objawów są urazy, zwłaszcza uciskające nerw promieniowy.

Objawy porażenia kształtują się w zależności od tego, na jakiej wysokości nerwu doszło do jego urazu. Generalnie wyróżnia się zespoły chorobowe powstałe w wyniku uszkodzenia nerwu promieniowego na wysokości dołu pachowego, ramienia lub przedramienia.

Objawy uszkodzenia nerwu promieniowego

1. Zaburzenie funkcji nerwu promieniowego na wysokości dołu pachowego jest spowodowane często uciskiem przez szczudła na nerw. Wówczas można stwierdzić również uszkodzenia w obrębie innych struktur splotu barkowego.

Wysokie uszkodzenie nerwu promieniowego może być także spowodowane zwichnięciem stawu barkowego. Takie przyczyny uszkodzenia nerwu w dole pachowym dają objawy utraty unerwienia w obrębie wszystkich mięśni zaopatrywanych przez ten nerw.

Prostowanie przedramienia, reki i palców jest upośledzone (w przypadku niedowładu) lub niemożliwe (objaw obserwowany podczas zupełnego porażenia). Również osłabione jest zginanie przedramienia i ruchy odwodzenia kciuka. Ręka w przebiegu uszkodzenia nerwu promieniowego określana jest jako "opadająca". Odwracanie wyprostowanego przedramienia jest również osłabione lub zniesione (gdy przedramię jest zgięte odwracanie jest możliwe dzięki działaniu mięśnia dwugłowego ramienia, zaopatrzonego przez inny nerw).

Obserwuje się również osłabiony uścisk dłoni po stronie uszkodzenia (można porównać prosząc pacjenta o jednoczesne ściśnięcie obu naszych rąk dwiema dłońmi pacjenta). U chorych nie występuje ruch prostowania palców w stawach podstawowych. Odruchy z mięśnia trójgłowego ramienia i ramienno-promieniowego wywoływane podczas badania neurologicznego są osłabione lub zniesione.

2. Innym obszarem, gdzie możliwe jest uszkodzenie nerwu promieniowego jest wysokość ramienia. Przeważnie przyczyną takiego stanu są złamania kości ramieniowej. Samo porażenie nerwu rozwinąć się może w późniejszym okresie niż złamanie, bowiem procesy gojenia się kości ramieniowej doprowadzają wtórnie do ucisku na nerw promieniowy.

Najczęściej do uszkodzenia dochodzi w okolicy, gdzie nerw owija się wokół kości ramieniowej. Stan taki powstaje po śnie w upojeniu alkoholowym w pozycji, w której tylna część ramienia oparta jest na twardym podłożu. Tego typu uszkodzenie określane jest mianem "porażenia sobotniej nocy". W przebiegu nie stwierdza się zaburzeń w czynności mięśnia trójgłowego, ponieważ gałąź zaopatrująca ten mięsień odchodzi powyżej uszkodzenia (odruch wywoływany z mięśnia trójgłowego jest więc zachowany).

3. Uszkodzenia nerwu promieniowego na wysokości przedramienia są najczęściej spowodowane złamaniami lub zwichnięciami kości promieniowej. Odruchy z mięśnia trójgłowego i ramienno-promieniowego są w tych uszkodzeniach prawidłowe, a jedynie stwierdza się zniesienie odwodzenia kciuka i prostowania palców.

Zaburzenia czucia powstałe w wyniku uszkodzenia nerwu promieniowego nie są objawem stałym. Obszar nieprawidłowego odczuwania może występować na mniejszych lub większych opisanych obszarach skóry zaopatrywanych przez nerw promieniowy. Należy pamiętać, że podobne objawy ręki opadającej (tj. porażenie prostowania palców i ręki) bez zaburzeń czucia są typowym symptomem przy zatruciach ołowiem.

Rozpoznanie, leczenie i rokowanie przy uszkodzeniu nerwu promieniowego

Podstawą w ustaleniu rozpoznania uszkodzenia nerwu promieniowego jest dokładnie zebrany wywiad chorobowy i badanie neurologiczne. W celu oceny rokowania i stopnia nasilenia zmian wykonuje się elektromiografię. Badanie rezonansu magnetycznego jest wskazane w przypadku podejrzeń procesów uciskających na nerw promieniowy.

Rokowanie w uszkodzeniach jest przeważnie pomyślne. Warunek to stosowanie specjalnej szyny utrzymującej staw nadgarstkowy i palce w ułożeniu wyprostnym. Ważna jest również rehabilitacja, zaleca się także stosowanie inhibitorów esterazy cholinowej (enzym ten rozkłada ważną substancję przekaźnikową) w celu wzmocnienia pobudzania nerwowego w obrębie uszkodzonego nerwu, co stymuluje procesy naprawcze.

Mariusz Kłos

Bibliografia

• "Prof. dr med. Władysław Jakimowicz Neurologia kliniczna w zarysie Podręcznik dla studentów medycyny", pod red. Mieczysława Goldsztajna, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
• "Neurologia praktyczna", Antoni Prusiński, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

Wątki Uszkodzenie nerwu promieniowego
nerw promieniowy uraz ucisk nerwu promieniowego zwichnięcie stawu barkowego utrata unerwienia opadająca ręka osłabiony uścisk dłoni złamania kości ramieniowej porażenie sobotniej nocy złamanie zwichniecie zaburzenie czucia