Uszkodzenie nerwu pośrodkowego

Nerw pośrodkowy zawiera włókna, które zaopatrują ruchowo mięśnie: nawrotny obły, zginacz promieniowy nadgarstka, zginacz dłoniowy długi i zginacz powierzchowny palców. Poza tym unerwia inne mięśni biorące udział w zginaniu oraz mięsień odwodziciel krótki kciuka i przeciwstawiacz kciuka.

Dodatkowo nerw pośrodkowy zaopatruje czuciowo po stronie dłoniowej ręki skórę kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy palca serdecznego, unerwienie skóry grzbietu ręki jest podobne, jednak dotyczy tylko okolicy końcowej wymienionych palców (za wyjątkiem pierwszego, którego po stronie grzbietowej nerw pośrodkowy nie unerwia w ogóle).

Przyczyny uszkodzenia nerwu pośrodkowego

Uszkodzenia nerwu pośrodkowego powyżej stawu łokciowego zdarzają się rzadko. Najczęstszą okolicą urazów jest obszar stawu nadgarstkowego, przeważnie dochodzi do zranień (np. odłamkami szkła), które odpowiedzialne są za uszkodzenie nerwu pośrodkowego.

Poza tym istotne znaczenie mają stany chorobowe prowadzące do ucisku nerwu pośrodkowego, do którego dochodzi wskutek wystąpienia obrzęku w obrębie samych włókien nerwowych, co zwiększa ich wymiary w wąskim kanale, ponadto ucisk może być wywołany przez zmiany wrodzone, ziarninę zapalną, guzy lub krwiaki.

Objawy uszkodzenia nerwu pośrodkowego

Uszkodzenie nerwu pośrodkowego wywołuje brak odwodzenia i zginania kciuka, upośledzone jest również zginanie wszystkich palców w stawach międzypaliczkowych bliższych.

Niemożliwe jest także nawracanie i odwodzenie ręki w pełnym zakresie. Również upośledzone jest jej zginanie. Poza tym dochodzi do upośledzenia czucia na obszarze zaopatrywanym przez nerw pośrodkowy.

W następstwie uszkodzenia dochodzi do zaniku w obrębie mięśni poruszających kciukiem, które są zaopatrywane przez nerw pośrodkowy. Powierzchnia dłoniowa ręki ulega spłaszczeniu, podczas próby zgięcia palców we wszystkich stawach ręka przybiera ułożenie "jak do przysięgi" (kciuk i wskaziciel pozostają wyprostowane).

W następstwie uszkodzenia nerwu pośrodkowego często pojawiają się nieprzyjemne parestezje i dolegliwości bólowe na obszarze czuciowego unerwienia przez nerw pośrodkowy. W dłużej trwających porażeniach rozwijają się zburzenia troficzne skóry i paznokci.

Rozpoznanie uszkodzenia nerwu pośrodkowego

Rozpoznanie uszkodzenia nerwu pośrodkowego nie jest trudne do ustalenia. Konieczne jest przeprowadzenie dokładnego badania neurologicznego pacjenta. Wykazanie utraty lub upośledzenia funkcji przez mięśnie zaopatrywane włóknami nerwu pośrodkowego, wskazuje na jego uszkodzenie.

Pomocne w procesie diagnostycznym uszkodzenia nerwu pośrodkowego może być wykonanie badania elektromiograficznego, w którym obserwuje się typowe nieprawidłowości charakterystyczne dla uszkodzenia nerwu pośrodkowego.

Ważne znaczenie ma potwierdzenie, czy uszkodzenie ma charakter izolowany, czy dotyczy również innych włókien nerwowych. Ponadto proces chorobowy należy różnicować ze sprawami dotyczącymi wyższych partii układu nerwowego.

Leczenie uszkodzenia nerwu pośrodkowego

Leczenie uszkodzenia nerwu pośrodkowego polega na dążeniu do odzyskania pełnej sprawności przez pacjenta. Ważne znaczenie w terapii ma rehabilitacja chorego ze stosowaniem zabiegów fizjoterapeutycznych.

Z preparatów farmakologicznych podaje się leki o działaniu hamującym enzym, który bierze udział w rozkładzie substancji przekaźnikowej w strukturach układu nerwowego - acetylocholiny.

W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna polegająca na odbarczeniu wąskich przestrzeni, w których nerw pośrodkowy jest uciśnięty przez inne struktury, co jest bezpośrednią przyczyną występowania objawów chorobowych uszkodzenia nerwu pośrodkowego.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Prof. dr med. Władysław Jakimowicz Neurologia kliniczna w zarysie Podręcznik dla studentów medycyny", pod red. Mieczysława Goldsztajna, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Neurologia praktyczna", Antoni Prusiński, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa