Urazy pęcherza moczowego

Urazy pęcherza moczowego dzieli się na zamknięte (pęknięcia) oraz otwarte (zranienia). Pierwszy rodzaj uszkodzeń powstaje wskutek tępych urazów okolic podbrzusza, najczęściej powstałych u osób znajdujących się pod wpływem alkoholu z przepełnionym pęcherzem moczowym.

Uszkodzenia pęcherza moczowego często pojawiają się w wyniku złamań kości miednicy mniejszej i spowodowane są rozejściem spojenia łonowego lub złamaniami jednego z ramion kości łonowych albo przemieszczeniem się odłamów. Rzadko może dojść do bezpośredniego uszkodzenia struktur pęcherza moczowego przez fragment kostny.

Urazy pęcherza moczowego o charakterze otwartym są skutkiem postrzałów miednicy, podbrzusza lub okolic krocza i w większości przypadków współistnieją z defektami powstającymi w obrębie innych narządów.

Rany cięte lub kłute pęcherza moczowego mogą spowodować ciężkie zranienia pęcherza moczowego, cewki moczowej i moczowodów, które współistnieją z uszkodzeniami powstałymi w obrębie pochwy, narządów płciowych, odbytnicy, a nawet narządów jamy brzusznej.

Objawy urazów pęcherza moczowego

Przebieg kliniczny urazów pęcherza moczowego zależny jest od tego, czy zranienie ma charakter wewnątrz- czy zewnątrzotrzewnowy. W obu przypadkach pojawiają się zaburzenia w oddawaniu moczu i krwiomocz.

Pacjenci zgłaszają uczucie bolesnego parcia na pęcherz, oddając co pewien czas tylko kilka kropli moczu zmieszanego z krwią. Stan taki jest związany z wyciekiem moczu do otrzewnej lub przestrzeni okołopęcherzowej.

Nasilenie krwiomoczu zależne jest od wielkości uszkodzenia, ale również od indywidualnej zdolności organizmu do zahamowania lub osłabienia krwawienia z uszkodzonych naczyń.

W przypadkach występowania niewielkiego otworu w pęcherzu moczowym, który dodatkowo jest częściowo lub całkowicie uszczelniony siecią lub odłamem kostnym, ilość oddawanego moczu może jedynie nieznacznie odbiegać od normy.

Jeżeli uszkodzenie pęcherza moczowego ma charakter wewnątrzotrzewnowy, obserwuje się zespół typowych symptomów rozwijającego się zapalenia otrzewnej z obroną mięśniową, wymiotami i tzw. objawami otrzewnowymi, stwierdzanymi podczas badania klinicznego pacjenta.

W uszkodzeniach zewnątrzotrzewnowych pęcherza moczowego przebieg kliniczny jest zazwyczaj mniej burzliwy. Dominującymi dolegliwościami są bóle obecne podczas uciskania obszaru nad spojeniem łonowym, nie stwierdza się natomiast objawów otrzewnowych.

W miarę upływu czasu rozwija się obrzęk w podbrzuszu, a następnie ropowica związana z zakażeniem, która rozprzestrzenia się na krocze i wewnętrzne powierzchnie ud.

Rozpoznanie urazów pęcherza moczowego

Rozpoznanie urazów pęcherza moczowego ustala się w oparciu o wywiad chorobowy z uwzględnieniem urazów, badanie kliniczne pacjenta i urografię, czyli obrazowanie dróg moczowych, które powinno być wykonane u każdego pacjenta z podejrzeniem urazów narządów moczowych.

Cystografia wstępująca jest bardzo pomocna w ustaleniu właściwego rozpoznania. Polega na wypełnieniu pęcherza moczowego rozcieńczonym środkiem cieniującym (ok. 200 mililitrów). Kolejno wykonuje się zdjęcia radiologiczne przednio-tylne oraz boczne lub skośne, a na zakończenie zdjęcia po opróżnieniu pęcherza.

W przypadku pęknięcia wyraźnie widać płyn cieniujący w otaczających tkankach. Badanie to pozwala na różnicowanie wewnątrzotrzewnowego z zewnątrzotrzewnowym uszkodzeniem pęcherza moczowego.

Leczenie urazów pęcherza moczowego

Podstawowym postępowaniem przy urazach pęcherza moczowego jest leczenie operacyjne - otwór znajdujący się w ścianie pęcherza zszywa się jedną lub dwiema warstwami szwów. Nie należy stosować szwów niewchłanialnych, ponieważ wiążą się z ryzykiem powstawania kamieni.

Po zszyciu pęcherza mocz odprowadza się przez cewnik lub przetokę nadłonową, którą utrzymuje się przez okres około dwóch tygodni. Po usunięciu krwiaka i zacieku moczu, znajdującego się poza pęcherzem moczowym, drenuje się okolice sąsiadujące.

Niewielkiego stopnia uszkodzenia o charakterze zewnątrzotrzewnowym, powstałe np. po zabiegach przezcewkowych, można leczyć zachowawczo. Metoda ta polega na założeniu cewnika i utrzymywaniu go aż do wygojenia się pęcherza moczowego.

Rokowanie urazów pęcherza moczowego

Rokowanie w urazach pęcherza moczowego zależy od stopnia jego uszkodzenia. Nieprawidłowości rozwijające się na drodze wewnątrzotrzewnowej związane są z gorszym rokowaniem, ponieważ często dochodzi do powstania zapalenia otrzewnej, które stanowi groźne powikłanie i wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej.

Nieco lepiej rokują uszkodzenia o charakterze zewnątrzotrzewnowym. Prognoza jest korzystna w przypadkach niewielkiego stopnia urazów, zastosowane leczenie zachowawcze jest wówczas w zupełności wystarczające i prowadzi do wygojenia się uszkodzeń bez pozostawienia trwałych następstw.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Ortopedia Nettera", Walter B. Green, wyd. Urban & Partner, Wrocław
  • "Podręcznik urologii Diagnostyka i leczenie" Mike B. Siroky, Robert D. Oates, Richard K. Babayan, red. wyd. pol. Krzysztof Bar, wyd. Czelej, Lublin