Trądzik różowaty

Trądzik różowaty jest schorzeniem przebiegającym z wykwitami skórnymi o charakterze rumieniowym, grudkowym i krostkowym, które pojawiają się na podłożu wzmożonej aktywności gruczołów łojowych i zaburzeń naczynioruchowych, pod postacią łatwego i wyraźnego czerwienienia się skóry pod wpływem działania bodźców fizycznych i emocjonalnych. Nieprawidłowości zlokalizowane są przede wszystkim na twarzy i dotyczą osób w wieku dojrzałym, trądzik różowaty przeważ u płci żeńskiej.

Czynnikami, które mogą wpływać na rozwój trądziku różowatego, oprócz wspomnianych zaburzeń o charakterze naczynioruchowym (związanych z układem nerwowym wegetatywnym), istotne znaczenie może mieć nieprawidłowa funkcja układu pokarmowego (przede wszystkim niedokwaśność soku żołądkowego) oraz zaburzenia związane z czynnością gruczołów wydzielania wewnętrznego, na co wskazywać może niewystępowanie schorzenia w okresie przedpokwitaniowym i obecność zmian skórnych w czasie przekwitania u kobiet.

Przypuszcza się, że pewną rolę mogą odgrywać infekcje drożdżakowe, o czym świadczy dobry efekt terapeutyczny po zastosowaniu leczenia przeciwdrożdżakowego.

Objawy trądziku różowatego

Na początku przy trądziku różowatym rozwijają się zmiany skórne o charakterze rumieniowym, z przemijającymi zaczerwienieniami skóry twarzy (jest to tzw. okres rumieniowy). Z czasem dochodzi do powstania wykwitów grudkowych i krostkowych (okres grudkowo-krostkowy). W rzadkich przypadkach obserwuje się zmiany przerostowe w obrębie nosa (odmiana przerosła), które dotyczą wyłącznie mężczyzn.

Trądzik różowaty zlokalizowany jest przede wszystkim na twarzy, w jej środkowych częściach. U około połowy pacjentów rozwijają się powikłania oczne, pod postacią zapalenia spojówek, zmian w obrębie brzegów powiek, a rzadziej procesu zapalnego dotyczącego rogówki. Przebieg trądziku różowatego jest zazwyczaj wieloletni. U kobiet obserwuje się nasilenie zmian w okresie miesiączki (co związane jest ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w tym etapie cyklu), a przeważnie wyraźne zaostrzenia schorzenia występują w okresie przekwitania.

Wykwity przypominające trądzik różowaty mogą pojawić się w okolicach ust, po miejscowym stosowaniu preparatów glikokortykosteroidowych. Dotyczy to głównie osób ze skłonnościami do zaburzeń naczynioruchowych, nawet bez uchwytnych zmian typowych dla trądziku różowatego.

Rozpoznanie trądziku różowatego

Ustalenie rozpoznania trądziku różowatego jest możliwe w oparciu o obecność typowych objawów klinicznych. Ważne jest stwierdzenie wykwitów rumieniowych i grudkowo-krostkowych, które są umiejscowione najczęściej w środkowej części twarzy. Istotne jest również potwierdzenie obecności zaburzeń naczynioruchowych u pacjentów ze zmianami typowymi dla trądziku różowatego. Pomocne w rozpoznaniu jest wykazanie objawów wzmożonego wydzielania łoju.

W różnicowaniu trądziku różowatego należy brać przede wszystkim pod uwagę uogólnioną chorobę tkanki łącznej - toczeń rumieniowaty układowy, w którym objawy występujące dotyczą również innych narządów i układów, a zmiany na twarzy nasilają się pod wpływem działania promieniowania słonecznego. Z innych schorzeń podobny przebieg kliniczny obserwuje się w trądziku pospolitym i tzw. lupoidzie prosówkowym rozsianym twarzy.

Leczenie trądziku różowatego

Trądzik różowaty leczy się stosując preparaty farmakologicznie ogólnie lub miejscowo. W pierwszym przypadku zaleca się usuwanie czynników, które mogą wywoływać bądź nasilać zmiany chorobowe na skórze (niedokwaśność soku żołądkowego, zaburzenia hormonalne, itp.).

Korzystny efekt terapeutyczny uzyskuje się podając metronidazol przez okres kilku tygodni. Stosowanie tego środka farmakologicznego związane jest jednak z działaniami niepożądanymi, przede wszystkim z toksycznym wpływem na wątrobę, leczenie powinno być zatem prowadzone z przerwami.

W przypadku dominowania wykwitów krostkowych stosować można tetracykliny, a jeśli zmiany skórne mają nasilony charakter - izotretynoinę.

Dodatkowo przy trądziku różowatym podaje się ogólnoustrojowo preparaty o działaniu hamującym czynność gruczołów łojowych, podobnie jak w przypadku zmian skórnych obserwowanych w trądziku pospolitym.

Leczenie miejscowe trądziku różowatego polega na stosowaniu kremu zawierającego metronidazol oraz papek, pudrów, past i aerozoli, podobnie jak w wykwitach w trądziku pospolitym. Jeżeli wykazano współudział drożdżaków w inicjowaniu powstania nieprawidłowości skórnych, należy miejscowo podawać również leki przeciwdrozdżakowe, ale ostrożnie, ponieważ ich dostanie się do oczu związane jest z możliwością toksycznego oddziaływania na narząd wzroku.

W postaci przerosłej trądziku różowatego dobry wynik uzyskuje się przeprowadzając zabieg chirurgiczny, polegający na ścinaniu nożem elektrycznym mas guzowatych występujących w obrębie nosa.

Rokowanie przy trądziku różowatym

Rokowanie w trądziku różowatym zależne jest przede wszystkim od tego, czy czynniki wywołujące schorzenie poddają się leczeniu (np. bezkwaśność soku żołądkowego, czy zaburzenia endokrynologiczne).

W niektórych przypadkach trądziku różowatego nie udaje się wyeliminować czynników odpowiedzialnych za wystąpienie zmian chorobowych (np. osobnicze zaburzenia naczynioruchowe), co wiąże się z przewlekłym przebiegiem klinicznym i nieco gorszym rokowaniem.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa