Spondyloza szyjna

Zmiany zwyrodnieniowe w odcinku szyjnym kręgosłupa mogą być przyczyną ucisku korzonków i rdzenia kręgowego, co manifestuje się charakterystycznymi objawami klinicznymi.

Na zespół zmian określanych mianem spondylozy szyjnej składają się przede wszystkim wyrośla kostne obecne na brzegach kręgów, wypadnięcie jednej lub kilku tarcz międzykręgowych, nadwichnięcie jednego lub kilku kręgów szyjnych i zwężenie otworów międzykręgowych, przez które przebiegają tętnice korzonkowe, zatem wtórnie dochodzi do zmniejszenia średnicy światła tych naczyń, co obniża dopływ krwi do rdzenia, wywołując zmiany niedokrwienne.

Spondyloza szyjna najczęściej rozwija się u osób starszych, średni wiek chorego to około 50 lat.

Przyczyny powstawania spondylozy szyjnej

Mechanizm powstawania zmian wywołujących charakterystyczne objawy spondylozy szyjnej jest złożony. Wypadnięcie tarczy międzykręgowej i zwężenie otworów międzykręgowych może przyczyniać się do ucisku korzeni nerwów rdzeniowych lub samego rdzenia kręgowego (najczęściej kiedy wypada kilka tarcz międzykręgowych).

Dodatkowo zmiany w rdzeniu są następstwem niedokrwienia jego tkanek. Przypuszcza się, że do uszkodzenia układu nerwowego dochodzi, kiedy współistnieją inne czynniki wraz z wymienionymi powyżej, np. zgrubienie więzadeł kręgosłupa, które zmniejsza światło kanału kręgowego.

Objawy spondylozy szyjnej

Objawy spondylozy szyjnej często są określane mielopatią szyjną i zależą od nasilenia oraz umiejscowienia zmian w kręgosłupie. W lżejszych postaciach symptomy są podobne do obserwowanych w wypadnięciu tarczy międzykręgowej w odcinku szyjnym.

Ograniczeniu ulegają ruchy szyi, występują dolegliwości bólowe okolicy barku i ramienia, które promieniują do ręki. Odcinek szyjny kręgosłupa jest wyprostowany.

W przebiegu spondylozy szyjnej obserwuje się nieznaczne niedowłady w obrębie mięśnia dwugłowego, czy trójgłowego ramienia. Ponadto występują parestezje i inne zaburzenia w zakresie czucia. Osłabieniu lub wygórowaniu ulegają odruchy wywoływane z mięśnia dwugłowego albo trójgłowego ramienia (w zależności od obszaru uszkodzenia).

W spondylozie szyjnej dolegliwości bólowe i parestezje dotyczą większych obszarów niż w przebiegu izolowanego wypadnięcia tarczy międzykręgowej w odcinku szyjnym kręgosłupa. Przeważnie obserwuje się niedowład mieszany kończyn górnych, ze względu na uszkodzenie zarówno obwodowego, jak i ośrodkowego neuronu ruchowego.

Zaniki mięśniowe często dotyczą mięśni krótkich ręki. Czucie powierzchowne na kończynach górnych jest zazwyczaj nieznacznie osłabione. Często w przebiegu spondylozy szyjnej występują niedowłady o charakterze spastycznym w obrębie kończyn dolnych, przebiegające z zaburzeniami czucia wibracyjnego. Dysfunkcje zwieraczy pojawiają się rzadko, dotyczą przeważnie przypadków długotrwałej choroby.

Rozpoznanie spondylozy szyjnej

Spondylozę szyjną należy podejrzewać w razie występowania charakterystycznych objawów klinicznych. W procesie diagnostycznym konieczne jest przeprowadzenie badań obrazowych, przede wszystkim wykonuje się tomografię komputerową odcinka szyjnego kręgosłupa (nieraz konieczne jest jej poszerzenie o wszystkie struktury ośrodkowego układu nerwowego). Z reguły nie stwierdza się nieprawidłowości w badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.

W różnicowaniu spondylozy szyjnej należy brać pod uwagę przede wszystkim stwardnienie boczne zanikowe, jamistość rdzenia, zwyrodnienie sznurowe rdzenia, czy guzy rdzenia kręgowego oraz inne schorzenia, które mogą przebiegać z podobnymi objawami klinicznymi.

Leczenie i rokowanie w spondylozie szyjnej

Dolegliwości bólowe wywołane zmianami w tarczach międzykręgowych szyjnego odcinka kręgosłupa często zmniejszają się po zastosowaniu wyciągów. W uporczywych dolegliwościach wskazane jest unieruchomienie kręgosłupa szyjnego w odpowiednim kołnierzu.

W okresie ostrych bólów chory na spondylozę szyjną powinien unikać wykonywania jakichkolwiek czynności połączonych z ruchami kręgosłupa szyjnego. Nagrzewania zwykle łagodzą dolegliwości. Po ustąpieniu bólów należy zalecić choremu regularne i stałe ćwiczenia, których celem jest wzmocnienie mięśni.

Takie postępowanie korzystnie wpływa również na ustawienie kręgosłupa i może zapobiegać nawrotom choroby. Zespoły uciskowe wymagają leczenia operacyjnego. Z preparatów farmakologicznych stosuje się przede wszystkim leki o działaniu przeciwbólowym.

Spondyloza szyjna charakteryzuje się powoli postępującym przebiegiem klinicznym. Obserwuje się też długie okresy bez narastania objawów. Rokowanie w stosunku do wyleczenia często nie jest korzystne, nawet wykonywane operacje nie dają gwarancji długotrwałej poprawy klinicznej, ponieważ często występują nawroty.

Mariusz Kłos

Bibliografia

• "Prof. dr med. Władysław Jakimowicz Neurologia kliniczna w zarysie Podręcznik dla studentów medycyny", pod red. Mieczysława Goldsztajna, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

Wątki Spondyloza szyjna
odcinek szyjny kręgosłupa wyrośla kostne zgrubienie więzadeł kręgosłupa ograniczone ruchy rąk niedowłady zaniki mięśniowe zaburzenia czucia wibracyjnego promieniujące bóle do ręki niedowład mieszany rąk