Reakcje nadwrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki

Co prawda reakcje nadwrażliwości zdarzają się najczęściej po podaniu antybiotyków beta-laktamowych, jednak istnieje ryzyko rozwoju zmian również po zastosowaniu innych antybiotyków i chemioterapeutyków. Pewne predyspozycje zwiększają ryzyko reakcji nadwrażliwości (np. kotrimoksazol zastosowany u osób zakażonych wirusem HIV).

Objawy nadwrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki

Objawy kliniczne zależne są przede wszystkim od rodzaju podanego leku. Po kotrimoksazolu najczęściej pojawiają się uogólnione wysypki o charakterze plamek i grudek. Może również dojść do wzrostu podstawowej temperatury ciała, a w skrajnie ciężkich przypadkach do rozwoju toksycznej nekrolizy naskórka.

Wankomycyna może wywołać gorączkę polekową, zmiany skórne pod postacią rumienia, zaczerwienienia skóry twarzy i szyi, pojawia się świąd, a niekiedy ciśnienie tętnicze krwi ulega obniżeniu. Stosunkowo często występują reakcje nadwrażliwości po podaniu wankomycyny, ale rzadko są one znacznie nasilone.

Z innych leków, zmiany skórne mogą wystąpić po podaniu fluorochinolonów (zdarza się, że po tych chemioterapeutykach rozwija się ciężka reakcja ogólnoustrojowa, nawet po jednej dawce leków) i rzadziej aminoglikozydów.

Rozpoznanie nadwrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki

Rozpoznanie praktycznie możliwe jest tylko w przypadku wystąpienia epizodu w przeszłości, kiedy pacjent zgłasza takie reakcje w wywiadzie chorobowym. Nie ma zalecanych i zweryfikowanych badań diagnostycznych dotyczących antybiotyków i chemioterapeutyków nie-beta-laktamowych.

Leczenie nadwrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki

Leczenie jest takie samo jak w przypadku uczulenia na inne środki farmakologiczne - należy jedynie odstawić lek i unikać jego podawania w przyszłości, chyba że istnieje konieczność zastosowania środka, który wywołał w przeszłości reakcje nadwrażliwości - wówczas można podjąć próbę odczulania pacjenta.

Jeżeli z wywiadu wynika, że reakcja na dany lek nie jest zależna od przeciwciał klasy E, to zachowując ostrożność można przeprowadzić próbę prowokacyjną ze zwiększaniem dawki środka farmakologicznego.

Mariusz Kłos

Bibliografia

• "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków

Wątki Reakcje nadwrażliwości na antybiotyki i chemioterapeutyki
wysypki plamki grudki toksyczna nekroliza naskórka gorączka zmiany skórne rumień świąd zaczerwieniona skóra