Przewlekły zespół płucno - sercowy (przewlekłe serce płucne)

Przewlekły zespół płucno-sercowy (przewlekłe serce płucne, łac. syndroma pulmono-cardiale chroni cum, cor pulmonale chronicum) to przerost mięśnia prawej komory serca w wyniku długotrwałego i stopniowego wzrostu ciśnienia w krążeniu płucnym spowodowanego głównie przewlekłymi chorobami płuc. Ostatecznie prowadzi do przeciążenia prawej komory serca i niewydolności krążenia.

Przyczyny przewlekłego zespołu płucno - sercowego

Przyczyną przewlekłego zespołu płucno - sercowego jest przewlekłe utrudnienie wymiany gazowej w płucach i zmniejszenie ich powierzchni oddechowej w wyniku:

- długotrwałych chorób płuc powodujących zmniejszenie powierzchni oddechowej. Głównie dotyczy to zaporowej rozedmy płuc, która powstaje najczęściej w wyniku długotrwałych stanów chorobowych oskrzeli (dychawica oskrzelowa, przewlekły nieżyt oskrzeli). Inne choroby wpływające na zmniejszenie powierzchni oddechowej płuc to pylica, gruźlica, rozstrzenie oskrzelowe, kolagenozy ze zmianami w płucach, mukowiscydoza, sarkoidoza, nowotwory płuc, wrodzona torbielowatość płuc,

- zmiany w obrębie klatki piersiowej tj.: wrodzone zniekształcenie klatki piersiowej, kyfoskoliozę, stany po torakoplastyce, rozległe zwłóknienia opłucnowe, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, a także otyłość z hipowentylacją pęcherzykową (zespół Pickwicka).

W przebiegu przewlekłego zespołu płucno - sercowego dochodzi do utrudnionej wymiany gazowej w płucach i wydalania dwutlenku węgla oraz zmniejszenia powierzchni oddechowej.

W konsekwencji do zaburzeń takich jak:
- hipoksja (spadek wysycenia tlenem krwi),
- sinica,
- hiperkapnia (wzrost zawartości CO2),
- zaburzenia mózgowe,
- śpiączka u chorych z zaawansowanym sercem płucnym.

W przeciągu długotrwale narastających zaburzeń, organizm wytwarza mechanizmy korygujące upośledzenia. Są to: hiperwentylacja i przerost prawej komory serca.

Objawy przewlekłego zespołu płucno - sercowego

Objawy przewlekłego zespołu płucno - sercowego zależą w dużej mierze od choroby podstawowej.

Najczęstszymi dolegliwościami są:
- duszność i kaszel (ze śluzowo-ropną plwociną),
- sinica (najpierw warg, nosa i obwodowych części kończyn, potem uogólniona),
- mała ruchomość klatki piersiowej i płuc,
- powiększone serce,
- rozszerzone żyły szyjne,
- przyspieszony oddech,
- nadmiernie jawny odgłos opukowy nad polami płucnymi,
- słabo wyczuwalne uderzenie koniuszkowe,
- możliwe przyspieszone tętno,
- objawy niewydolności prawo komorowej (powiększenie wątroby i obrzęki).

Diagnoza przewlekłego zespołu płucno - sercowego

Diagnoza przewlekłego zespołu płucno - sercowego opiera się na stwierdzeniu przewlekłej choroby płuc i potwierdzonych w badaniach (EKG) cech przeciążenia prawej komory.

W diagnozie różnicowej należy uwzględnić wady serca i zwężenie lewego ujścia żylnego (przyczyny nadciśnienia w krążeniu płucnym).

Badanie radiologiczne wskazuje na przerost prawej komory oraz rozszerzenie tętnicy płucnej i jej rozgałęzień.

W badaniu EKG występuje: dekstrogram, wysoki kończysty załamek P (w II i III odprowadzeniu), ujemny załamek T (w odprowadzeniu II i III), szeroki i głęboki załamek S (w odprowadzeniu I ).

W badaniu gazometrycznym stwierdza się hipoksje i hiperkapnie.

Badania dodatkowe wykazują:
- wzrost liczby krwinek czerwonych,
- zwiększony poziom hemoglobiny,
- zwolnione OB,
- podwyższone ciśnienie żylne krwi,
- malejąca pojemność życiowa płuc.

Leczenie przewlekłego zespołu płucno-sercowego

Leczenie przewlekłego zespołu płucno - sercowego opiera się na terapii choroby podstawowej. Najczęściej stosuje się leki rozszerzające naczynia w płucach (blokery kanału wapniowego) oraz leki moczopędne. Chorzy powinni unikać infekcji dróg oddechowych i czynników je podrażniających (palenie papierosów). W przypadku wystąpienia infekcji dróg oddechowych stosuje się antybiotykoterapię, a przy nawracającej zatorowości płucnej leki zmniejszające krzepliwość krwi.

Żaneta Malec

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa