Do grupy przewlekłych zmian posłonecznych należą 3 jednostki chorobowe, które są w zasadzie odmianami klinicznymi tego samego procesu chorobowego o różnym stopniu nasilenia i przebiegu. Wyróżnia się przetrwałe odczyny świetlne, wyprysk słoneczny i actinic reticuloid.
Przetrwałe odczyny świetlne
Przetrwałe odczyny świetlne są przewlekłymi zmianami wypryskowymi ograniczonymi do miejsc bezpośredniego oddziaływania promieni słonecznych, chociaż rzadko dotyczyć mogą również okolic zasłoniętych przed światłem (może to być związane z możliwością przechodzenia przez ubranie niektórych długości promieniowania).
Podejrzewa się, że przewlekłe zmiany posłonecznesą reakcją na niepoznane dotąd fotoalergeny, a długotrwałe utrzymywanie się wysypek jest efektem obecności śladowych ilości alergenów w tkankach organizmu lub powstania tzw. komórek pamięci immunologicznej krążących w surowicy krwi.
Przebieg przewlekłych zmian posłonecznych jest wybitnie przewlekły, schorzenie może wpływać na ograniczenie codziennego funkcjonowania i aktywności życiowej. W części przypadków obserwuje się współistnienie alergii kontaktowej, przede wszystkim na chrom i niektóre substancje pochodzenia roślinnego.
Wyprysk słoneczny
Wyprysk słoneczny jest natomiast określeniem stosowanym do zmian podobnych, ale nie przewlekłych, tylko o charakterze ostrym lub podostrym (podstawowym kryterium różnicującym przetrwałe odczyny świetlne od wyprysku słonecznego jest czas występowania zmian skórnych w przebiegu choroby).
Actinic reticuloid
Actinic reticuloid cechuje się natomiast bardzo przewlekłym procesem, występującym przede wszystkim u osób w podeszłym wieku, głównie mężczyzn, w którym dochodzi do rozwoju głębokich zmian naciekowych przypominających ogniska nowotworowe pojawiające się na skórze w przebiegu zespołu Sezary’ego.
W wyjątkowych przypadkach na podłożu takich zmian skórnych może rozwinąć się chłoniak. Rozpoznanie schorzenia ustala się w oparciu o obecność zmian wypryskowych w różnych stadiach rozwojowych w typowych lokalizacjach, głównie w miejscach narażonych na działanie promieniowania słonecznego.
Leczenie actinic reticuloid
Leczenie
actinic reticuloid opiera się na podawaniu beta-karotenu od wczesnej wiosny do jesieni, który wykazuje działanie ochronne i często zapobiega pojawieniu się nawrotów choroby. Niekorzystnym skutkiem ubocznym stosowania leku jest żółto-zielone przebarwienie skóry. W leczeniu schorzenia również wykorzystuje się naświetlania, mające na celu przyzwyczajanie skóry.
Takie postępowanie powinno być prowadzone ze szczególną ostrożnością, ponieważ niektórzy pacjenci źle znoszą tą terapię. W bardzo ciężkich przypadkach zaleca się podawanie leków immunosupresyjnych (np. cyklosporyny), które są silnymi środkami farmakologicznymi, ale ich stosowanie obciążone jest większym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Zaleca się także używanie środków przeciwsłonecznych na skórę, jednak takie postępowanie z reguły nie jest wystarczające.
Mariusz Kłos