Przewlekłe cewkowo - śródmiąższowe zapalenie nerek

Przewlekłe cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek to choroba tkanki śródmiąższowej nerek ze współistniejącym stanem zapalnym cewek nerkowych. Ten rodzaj nefropatii rozpoznaje się, gdy trwa minimum trzy miesiące. Najczęściej wywołany jest przez leki (głównie przeciwbólowe - nefropatia analgetyczna), substancje chemiczne, w tym kadm i ołów oraz zaburzenia metaboliczne w postaci dny moczanowej, wzrostu poziomu wapnia, cystyny, kwasu szczawiowego oraz obniżonego poziomu potasu w surowicy krwi.

Do rzadszych przyczyn wywołujących przewlekłe cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek należą choroby układu krwiotwórczego i immunologicznego (szpiczak mnogi, skrobiawica) oraz wrodzone choroby nerek. Czynnikami predysponującymi są: podeszły wiek, nadużywanie leków, w wywiadzie przebyte cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek i niektóre choroby współistniejące.

W przypadkach nefropatii analgetycznej najczęstszą przyczyną jest stosowanie leków złożonych (kwasu acetylosalicylowego z paracetamolem i kofeiną) oraz leków zawierających fenacetynę (jest to produkt przemiany paracetamolu, bardzo toksyczny względem nerek) lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W zależności od dawki przyjmowanego leku można ustalić tzw. rozpoznanie prawdopodobne.

Objawy i rozpoznanie przewlekłego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek

W przypadku przewlekłego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek często nie stwierdza się żadnych objawów lub są one nieznacznie nasilone. Przebieg może być skryty, wieloletni, maskowany przez chorobę podstawową.

W przypadkach nefropatii analgetycznej wczesnym objawem jest niedokrwistość spowodowana niedoborem erytropoetyny nerkowej i toksycznym uszkodzeniem krwinek czerwonych. Pacjenci zgłaszają osłabienie, męczliwość, utratę i wypaczenie apetytu, obniżenie masy ciała. Skóra przyjmuje szarobrunatne zabarwienie.

Poza tym występują objawy choroby podstawowej i niecharakterystyczne zmiany w badaniach laboratoryjnych pod postacią obniżonej gęstości względnej moczu, obecności krwinek białych, białka i glukozy w moczu. We krwi wzrasta poziom kreatyniny i mocznika wraz z narastającym upośledzeniem czynności nerek. Pojawia się kwasica nieoddechowa z zaburzeniami elektrolitowymi.

Diagnozę stawia się w oparciu o przebieg kliniczny i wyniki badań laboratoryjnych krwi i moczu. W ustaleniu rozpoznania pomocne są badania obrazowe - ultrasonografia i tomografia komputerowa nerek. Tylko wyjątkowo przeprowadza się biopsję. W różnicowaniu należy uwzględnić przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek, pierwotne i wtórne postaci przewlekłej choroby nerek i choroby cewek nerkowych.

Leczenie przewlekłego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek

Podstawą terapii przewlekłego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek jest eliminacja czynników prowadzących do rozwoju choroby, w tym natychmiastowe odstawienie leków, minimalizowanie narażenia na kadm i ołów. Ważne jest prawidłowe leczenie dny moczanowej, normalizacja poziomu wapnia, cystyny, kwasu szczawiowego i potasu w surowicy krwi. Poza tym leczenie nie odbiega od tego, które jest stosowane w innych przewlekłych chorobach nerek.

Niestety ten rodzaj nefropatii jest nieuleczalny, a jedynie można zwolnić progresję choroby lub doprowadzić do ustabilizowania czynności nerek. W niektórych przypadkach dochodzi do rozwoju schyłkowej niewydolności nerek oraz pojawiają się powikłania (najczęściej zakażenia układu moczowego). Wykazano również dodatnią korelację choroby z częstością występowania nowotworów w obrębie układu moczowego, zwłaszcza w przypadku nefropatii wywołanej lekami przeciwbólowymi.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Medycyna wewnętrzna", Gerd Herold i współautorzy, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Nefrologia", C. Craig Tisher i Ch. S. Wilcox, wyd. polskie pod red. Mariana Klingera, wyd. Urban & Partner, Wrocław