Poołowiowe zmiany w układzie nerwowym

Poołowiowe zmiany w układzie nerwowym często wymienia się jako przyczynę polineuropatii, jednak obserwowane w tym stanie niedowłady wynikają raczej z uszkodzenia komórek rogów przednich rdzenia kręgowego i samych mięśni, niż ze zmian zachodzących w nerwach obwodowych, które są przyczyną polineuropatii.

Ołów metaliczny w zasadzie nigdy nie jest przyczyną ostrego zatrucia i wystąpienia objawów ze strony układu nerwowego. Niezwykle rzadko zdarza się ostre zatrucie solami nieorganicznymi ołowiu. Stany przewlekłe dotyczą przede wszystkim osób narażonych w miejscu pracy (np. przy wytwarzaniu akumulatorów i baterii, farb i barwników, puszek, części kosmetyków).

U osób dorosłych sole nieorganiczne przedostają się do organizmu przede wszystkim drogą układu oddechowego, a w mniejszym stopniu również przez przewod pokarmowy. We krwi ołów wiąże się z erytrocytami., jest wydalany przez nerki.

Objawy poołowiowych zmian w układzie nerwowym

Poołowiowe zmiany w układzie nerwowym obserwowane są z reguły w przewlekłych zatruciach, początkowym i charakterystycznym objawem jest obustronne osłabienie prostowników ręki i palców. W dalszym przebiegu choroby słabną mięśnie biorące udział w poruszaniu kciukiem, zginacze przedramienia i mięsień naramienny. Nie stwierdza się z reguły żadnych zaburzeń czucia.

Niedowłady w obrębie kończyn dolnych pojawiają się rzadko, jeśli wystąpią dotyczą przeważnie mięśni unerwionych przez nerw strzałkowy wspólny (biorących udział w prostowaniu, inaczej zginaniu grzbietowym stopy).

Z objawów towarzyszących mogą wystąpić: zmęczenie, bóle mięśniowe, drażliwość, bezsenność, zmniejszenie łaknienia, pogorszenie pamięci świeżej i trudności w koncentracji. W ciężkich zatruciach dodatkowo mogą pojawić się bóle brzucha, zaparcia, bóle w obrębie stawów, osłabienie libido i objawy niedokrwistości oraz niewydolność nerek.

W ostrych i podostrych zatruciach ołowiem mogą wystąpić objawy mózgowe w postaci tzw. encefalopatii ołowiczej: zaburzenia psychiczne, napady drgawkowe i ogniskowe napady ubytkowe. Stan ten stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjenta, dlatego konieczna jest natychmiastowa interwencja.

Rozpoznanie i leczenie poołowiowych zmian w układzie nerwowym

W procesie ustalania rozpoznania poołowiowych zmian w układzie nerwowym konieczne jest dokładne zebranie wywiadu, który uwzględnia narażenie na związki ołowiu w środowisku pracy zawodowej i życia codziennego.

Zaleca się wykonanie badań pomocniczych: oznaczenia stężenia ołowiu we krwi, stężenia mocznika i kreatyniny w surowicy, ponadto należy wykonać morfologię krwi wraz z rozmazem oraz badanie ogólne moczu. Ustalenie rozpoznania ułatwia ponadto potwierdzenie objawów klinicznych (typowe jest umiejscowienie niedowładów).

W zatruciu ołowiem podaje się chelaton w postaci wstrzykiwań. Odpowiednie leczenie niedowładów prowadzi do ich ustąpienia z reguły po kilku miesiącach terapii. Postępowanie wymaga również przerwania narażenia na ołów i leczenia objawowego.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Prof. dr med. Władysław Jakimowicz Neurologia kliniczna w zarysie Podręcznik dla studentów medycyny", pod red. Mieczysława Goldsztajna, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa