Pokrzywkowe zapalenie naczyń

Pokrzywkowe zapalenie naczyń należy do układowych schorzeń tkanki łącznej i jest odmianą układowego zapalenia naczyń, w którym dochodzi do rozwoju zmian w obrębie małych tętnic i żył, przede wszystkim skóry, a rzadziej narządów wewnętrznych.

Pokrzywkowe zapalenie naczyń charakteryzuje się występowaniem pokrzywki dłużej niż 24 godziny. Pokrzywkowe zapalenie naczyń należy do rzadkich schorzeń, we wtórnej postaci przyczynami mogą być choroby zakaźne (np. wirusowe zapalenie wątroby typu C), białaczki i chłoniaki, choroba posurowicza, gammapatie IgG oraz IgM.

Również w przebiegu schorzeń układowych tkanki łącznej, np. w toczniu rumieniowatym układowym, mogą rozwijać się pokrzywkowe zapalenia naczyń. Wpływ na powstawanie zmian nieraz mają czynniki fizyczne (niska lub wysoka temperatura, duży wysiłek). W chorobie ważną rolę odgrywają tzw. kompleksy immunologiczne.

Objawy pokrzywkowego zapalenia naczyń

U wszystkich chorych na pokrzywkowe zapalenie naczyń obserwuje się zmiany w obrębie skóry, przede wszystkim wykwity pokrzywkowe, które charakteryzują się mniejszym swędzeniem, większą bolesnością i pieczeniem, w porównaniu z innymi odmianami pokrzywki. Pojawia się także plamica uniesiona.

Po ustąpieniu zmian chorobowych nieraz pozostają na skórze trwałe przebarwienia. Poza wysypkami skórnymi innymi objawami mogą być dolegliwości bólowe ze strony mięśni. Ból i stan zapalny dotyczy również stawów. Cześć pacjentów zgłasza problemy żołądkowo-jelitowe, występują bóle brzucha, nudności i wymioty. Czasem rozwijają się objawy płucne, przede wszystkim duszność i kaszel.

Pokrzywkowe zapalenie naczyń nieraz przebiega z symptomami ogólnoustrojowymi, z podwyższoną temperaturą, złym samopoczuciem i utratą apetytu. Inne objawy pojawiają się niezwykle rzadko i dotyczyć mogą nerek, układu nerwowego i oczu.

Rozpoznanie pokrzywkowego zapalenia naczyń

Rozpoznanie pokrzywkowego zapalenia naczyń ustala się na podstawie objawów chorobowych i wyników badań morfologicznych wycinka chorobowo zmienionej skóry tylko histologiczne stwierdzenie zmian pozwala na potwierdzenie rozpoznania. Nieraz pomocne mogą być zmiany obserwowane w badaniach pomocniczych, choć nie są one charakterystyczne i mogą występować w wielu schorzeniach.

W pokrzywkowym zapaleniu naczyń dochodzi do przyspieszenia odczynu opadania krwinek czerwonych (OB) i nieraz obserwuje się większą ilość krwinek czerwonych w moczu. W różnicowaniu bierze się pod uwagę inne postaci przewlekłej pokrzywki, schorzenia układowe tkanki łącznej i układowe zapalenia naczyń, których przebieg kliniczny może być prawie identyczny, a rozpoznanie różnicowe można jedynie postawić na podstawie wyniku badania histologicznego zmienionych chorobowo obszarów.

Leczenie pokrzywkowego zapalenia naczyń

Istnieje kilka metod postępowania leczniczego w pokrzywkowym zapaleniu naczyń. W zależności od stopnia nasilenia choroby stosować można preparaty przeciwhistaminowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. indometacynę), w bardziej nasilonych zmianach podaje się glikokortykosteroidy, dapson, kolchicynę lub hydroksylchlorochinę.

Ponadto w celu zmniejszenia dawki glikokortykosteroidów wskazane jest skojarzenie leczenia z środkami immunosupresyjnymi, takimi jak metotreksat, azatiopryna, czy cyklofosfamid.

Konieczne jest również przeprowadzenie badań w kierunku współistnienia zmian w innych narządach, np. w nerkach, w związku z innymi przyczynami niż pokrzywkowe zapalenie naczyń.

Rokowanie przy pokrzywkowym zapaleniu naczyń

Rokowanie w pokrzywkowym zapaleniu naczyń jest raczej dobre. Odpowiednia terapia pozwala na uzyskanie skutecznych efektów leczenia, bez pozostawienia trwałych następstw w organizmie.

Rokowanie pogarsza późne rozpoznanie pokrzywkowego zapalenia naczyń, a także zajęcie narządów wewnętrznych, przede wszystkim nerek. U osób starszych wystąpienie pokrzywkowego zapalenia naczyń związane jest z nieco gorszym rokowaniem. Często przebieg choroby jest nieprzewidywalny, może nawracać przez wiele lat lub ustąpić po pierwszym epizodzie.

Zespół Schnitzlera

Zespołem Schnitzlera nazywa się stan kliniczny, w którym razem z pokrzywkowym zapaleniem naczyń współistnieje monoklonalna gammapatia IgM i objawy pozaskórne, takie jak gorączka, bóle kości i stawów oraz powiększenie węzłów chłonnych i wątroby.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków