Pokrzywka barwnikowa

Pokrzywka barwnikowa należy do chorób skóry z grupy mastocytoz, czyli schorzeń charakteryzujących się gromadzeniem w tkankach komórek tucznych, z których uwalniają się mediatory reakcji zapalnych, przede wszystkim histamina.

Pokrzywka barwnikowa przebiega z brunatnożółtymi lub brunatnoczerwonymi wykwitami o charakterze grudek, w obrębie których po pocieraniu pojawia się obrzęk pokrzywkowaty. Z reguły nie stwierdza się współistnienia nieprawidłowości w obrębie innych narządów i układów. Przyczyną pojawienia się obrzęku po pocieraniu jest uwolnienie komórek tucznych i wyzwolenie z nich histaminy.

Objawy pokrzywki barwnikowej

W przebiegu pokrzywki barwnikowej obserwuje się plamy o rozmaitej wielkości, od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Nieprawidłowości mają niewyraźnie zaznaczone obrysy. Pokrzywka barwnikowa częściej rozwija się u dzieci, zwłaszcza w pierwszym i drugim roku życia.

U młodych pacjentów często obserwuje się pęcherze w obrębie plam barwnikowych. U osób dorosłych wykwity skórne są bardziej brunatne i płaskie, niekiedy również o cechach krwotocznych.

Najczęstszym umiejscowieniem pokrzywki barwnikowej jest skóra tułowia, z reguły wolne od zmian chorobowych pozostają twarz i ręce, prawdopodobnie w wyniku ochronnego działania promieniowania słonecznego. Przebieg schorzenia jest wieloletni, zmiany u dzieci ustępują najczęściej przed okresem dojrzewania płciowego.

Rozpoznanie pokrzywki barwnikowej

Diagnozę pokrzywki barwnikowej ustala się na podstawie występowania plam o charakterystycznym zabarwieniu oraz pojawienia się obrzęków po potarciu, ale rozstrzygające jest badanie histologiczne zmienionych tkanek po zastosowaniu specjalnych barwień, które wykazują obecność mastocytów.

W różnicowaniu pokrzywki barwnikowej należy uwzględnić liszaja płaskiego barwnikowego (nieobecne są w jego przebiegu obrzęki powstałe po potarciu, pojawia się świąd i inny jest obraz histologiczny zmian) i rozsiany rumień trwały (jeżeli przebiega z nielicznymi ogniskami barwnikowymi może sugerować pokrzywkę barwnikową, ale różni się niepojawieniem obrzęku pod wpływem pocierania; zwykle cechuje się obecnością większych pojedynczych ognisk oraz ponownym rozwojem nieprawidłowości w tych samych lokalizacjach, po zażyciu preparatu farmakologicznego odpowiedzialnego za wystąpienie rumienia).

Leczenie pokrzywki barwnikowej

W pokrzywce barwnikowej zaleca się naświetlanie promieniami ultrafioletowymi lub lampami, które imitują promieniowanie słoneczne. Ponadto konieczne jest jednoczasowe stosowanie preparatów wykazujących działanie przeciwhistaminowe. Dobre efekty terapeutyczne uzyskuje się po ekspozycji na promienie słoneczne, stąd zaleca się pacjentom przebywanie na słońcu.

W przypadku współistnienia objawów ogólnoustrojowych konieczne jest przyjmowanie środków przeciwhistaminowych wraz z kwasem acetylosalicylowym. Skuteczne jest również stosowanie fotochemioterapii jak w łuszczycy, jednak u dzieci takie postępowanie nie jest wskazane.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa