Owrzodzenia podudzi

Owrzodzenia podudzi są to stany patologiczne, które powstają najczęściej wskutek zaburzeń troficznych rozwijających się w przebiegu zespołu żylakowatego. Z reguły nieprawidłowości powstają w obrębie dolnych części okolic podudzi.

Przyczyny występowania owrzodzenia podudzi związane są z zaburzeniami przepływu naczyniowego: żylnego, wywołującego nieprawidłowości troficzne lub tętniczego, np. związanego z zamknięciem światła tętnicy. Owrzodzenia są częściej obserwowane u osób starszych, przede wszystkim u kobiet.

Objawy owrzodzenia podudzi

Owrzodzenia podudzi rozwijające się na podłożu zmian żylakowatych są poprzedzone zastojem w krążeniu żylnym z początkowym obrzękiem, a następnie ścieńczeniem skóry, wynaczynieniami krwi i odkładaniem się jej barwinka w okolicznych tkankach. W zmienionej chorobowo skórze stopniowo dochodzi do rozwoju owrzodzenia, które powiększa się obwodowo drogą rozpadu.

Cechy histologiczne owrzodzenia podudzi zależne są od głębokości penetracji owrzodzeń i szybkości ich rozprzestrzeniania się. W zmianach wybitnie przewlekłych, utrzymujących się przez dłuższy okres czasu, dojść może do przerostu tkanki łącznej włóknistej obserwowanego na brzegach owrzodzenia.

Najczęściej owrzodzenia podudzi zlokalizowane są na powierzchni przedniej i przyśrodkowej dolnych obszarów podudzi, przede wszystkim okolice kostek stanowią częste umiejscowienie owrzodzeń. Czas utrzymywania się zmian skórnych jest długi, wielomiesięczny, a czasem nawet wieloletni. Ustępując, nieprawidłowości pozostawiają trwałe blizny.

Warto zaznaczyć, że pod wpływem urazów mechanicznych owrzodzenia mają skłonności do nawracania. Jeśli schorzenie ma charakter tętniczy (gdy dojdzie do zamknięcia światła tętnicy), nieprawidłowości powstają nagle w skórze niezmienionej i charakteryzują się znacznym nasileniem dolegliwości bólowych.

W przypadkach powstania zakrzepów żylnych bez tworzenia się owrzodzeń, postępujący wokół naczyń proces włóknienia może dawać obraz twardzinopodobnego stwardnienia podudzi.

Rozpoznanie owrzodzenia podudzi

Ustalenie rozpoznania owrzodzenia podudzi nie jest trudne. Stwierdzenie typowego umiejscowienia w dolnych częściach podudzi, obecności zaburzeń troficznych i zastoju żylnego ułatwiają rozpoznanie.

Stopień zaawansowania zmian w owrzodzenia podudzi ocenia się przeprowadzając nieinwazyjne badanie ultrasonograficzne metodą Dopplera, a w przypadkach podejrzenia zakrzepów zaleca się wykonanie badania obrazującego naczynia żylne - flebografii, zwłaszcza przed planowanymi na żylakach zabiegami operacyjnymi.

W rozpoznaniu różnicowym owrzodzenia podudzi należy jedynie uwzględnić owrzodzenia podudzi rozwijające się w następstwie innych przyczyn chorobowych.

Leczenie owrzodzenia podudzi

Owrzodzenia podudzi leczy się miejscowo lub chirurgicznie. W pierwszym sposobie stosuje się okłady odkażające, w przypadkach występowania obfitej i ropnej wydzieliny, również pomocne jest stosowanie wszelkich aerozoli odkażających, maści zawierających antybiotyki, a gdy obecna jest przerosła ziarnina, pomocne może okazać się miejscowe stosowanie azotanu srebra.

Szczególnie dobry efekt terapeutyczny w leczeniu owrzodzenia podudzi uzyskuje się za pomocą opatrunków wchłaniających wydzielinę i tzw. opasek kompresyjnych, zawierających preparaty odkażające. Częstość zmiany opatrunków zależna jest od stopnia nasilenia wycieku wydzieliny ze zmienionych chorobowo miejsc.

Leczenie chirurgiczne owrzodzeń podudzi polega na usunięciu żylaków po oczyszczeniu owrzodzenia. Również zabiegowo leczy się zmiany obserwowane w układzie tętniczym, a niekiedy konieczne jest operacyjne wycięcie owrzodzenia z zastosowaniem autoprzeszczepów skórnych.

Powikłaniami leczenia miejscowego owrzodzenia podudzi może być rozwój uogólnionych wysypek alergicznych, ze względu na wrażliwość na podawane preparaty w przebiegu owrzodzeń podudzi. Częściej dochodzi do rozwoju miejscowej reakcji alergicznej, bezpośrednio w otoczeniu zmian chorobowych.

Rokowanie przy owrzodzeniach podudzi

Rokowanie w owrzodzeniach podudzi w znacznym stopniu zależne jest od usunięcia przyczyny występowania zmian. Nawet po wyleczeniu schorzenia, jeśli nie wyeliminuje się nieprawidłowości naczyniowych, szybko dojść może do nawrotu choroby.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa