Ostre zapalenie tarczycy

Ostre zapalenie tarczycy jest schorzeniem wywołanym najczęściej zakażeniem bakteryjnym o charakterze ropnym. Choroba występuje rzadko, najczęściej pojawia się u dzieci i młodych osób dorosłych. Ponad połowa przypadków dotyczy gruczołu tarczowego, który jest już dotknięty innym procesem chorobowym.

Najczęstszymi drobnoustrojami wywołującymi ostre zapalenie tarczycy są paciorkowce (Streptococcus pyogenes) i gronkowce (Staphylococcus aureus). Poza tym rzadziej schorzenie może być wywołane przez bakterię Escherichia coli i Salmonella typhimurium. Czasem obserwowane są ostre nawrotowe zapalenia tarczycy, wówczas często czynnikiem etiologicznym są bakterie beztlenowe.

Poza tym choroba rzadko jest wywołane przez infekcję wirusową, wskutek urazu lub po ekspozycji na promieniowanie. Do zakażenia dochodzi drogą krwionośną lub w wyniku rozprzestrzeniania się procesu chorobowego z sąsiadujących tkanek, w obrębie których wcześniej rozwija się zakażenie.

Objawy ostrego zapalenia tarczycy

Dominującym objawem ostrego zapalenia tarczycy jest bolesny obrzęk gruczołu tarczowego, który prowadzi do jego powiększenia. Często rozwija się ropień, a okoliczne węzły chłonne mają większe wymiary. Z objawów ogólnoustrojowych pojawić się może gorączka i dreszcze, schorzenie przeważnie przebiega bez zaburzonej czynności tarczycy (tzn. nie występują objawy niedoczynności lub nadczynności). Początek ostrego zapalenia tarczycy jest na ogół gwałtowny i nagły.

W badaniu ultrasonograficznym tarczycy obserwuje się tzw. zmniejszoną i niejednorodną echogeniczność tkanek objętych procesem chorobowym, a w scyntygrafii tarczyca nie wykazuje zdolności wychwytywania znacznika (tzw. zimny obszar).

W badaniu z pobraniem komórek z tkanki chorobowej stwierdza się wysięk ropny z obecnością granulocytów, nieraz udaje się również określić rodzaj zarazka wywołującego ostre zapalenie tarczycy, wykonując biopsję cienkoigłową chorobowo zmienionych miejsc i pobierając z tych tkanek komórki tarczycowe.

W dodatkowych badaniach laboratoryjnych obserwuje się wykładniki stanu zapalnego, który przebiega w organizmie, przede wszystkim podwyższony poziom białych krwinek w surowicy krwi i przyspieszony odczyn opadania krwinek czerwonych (odczyn Biernackiego – OB) oraz wzrost stężenia białka ostrej fazy C-reaktywnego (CRP). Poza tym z reguły nie obserwuje się zmian w parametrach biochemicznych określających funkcję tarczycy (TSH, fT3 i fT4 są w normie).

Leczenie ostrego zapalenia tarczycy

Podstawowa terapia w leczeniu ostrego zapalenia tarczycy polega na podawaniu antybiotyków. Leczenie jest prowadzone w warunkach szpitalnych. Dożylnie podaje się preparaty o szerokim spektrum działania, obejmującym różne szczepy bakteryjne. Najczęściej stosuje się w tym celu gentamycynę, cefalosporyny III generacji z półsyntetyczną penicyliną odporną na działanie wydzielanych przez bakterie enzymów beta-laktamaz.

Terapię można zmodyfikować i wprowadzić antybiotyk celowany (po wykryciu konkretnego drobnoustroju zmienić można preparat na taki, wobec którego wykryty szczep jest wrażliwy, niezależnie od efektów terapeutycznych wobec innych drobnoustrojów). Jeżeli w przebiegu choroby rozwinął się ropień konieczna jest interwencja chirurgiczna z drenażem ropnia lub wycięciem znacznych obszarów tkanki tarczycowej.

Rokowanie przy ostrym zapaleniu tarczycy

Rokowanie w ostrych zapaleniach tarczycy jest z reguły pomyślne, pod warunkiem właściwego rozpoznania i zastosowania antybiotyków, na które szczep bakteryjny wywołujący chorobę pozostaje wrażliwy.

W razie polekowego ostrego zapalenia tarczycy odstawienie przyjmowanego preparatu przynosi często poprawę. Choroba nie jest raczej związana z trwałymi następstwami i ze zmodyfikowaniem funkcji tarczycy (rozwojem jej niedoczynności lub nadczynności). Wskazana jest kontrola czynności gruczołu po zakończonym leczeniu farmakologicznym.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków