Ostre zapalenie przydatków

Zapalenie przydatków jest procesem chorobowym dotyczącym zarówno jajnika, jak i jajowodu (stąd wyodrębnianie tych zapaleń, jako odrębne jednostki chorobowe jest bezcelowe). W przeważającej większości przypadków ostre zapalenie przydatków ma charakter mieszany, bowiem oprócz wykrywanych drobnoustrojów przenoszonych drogą płciową (dwoinka rzeżączki, chlamydie) zapalenie również wywołują endogenne bakterie beztlenowe i tlenowe.

Objawy ostrego zapalenia przydatków

Typowymi objawami ostrego zapalenia przydatków są: ból w podbrzuszu, podniesiona temperatura do 38-40 stopni oraz przyspieszona akcja serca. Również pojawiać się mogą nudności i wymioty, a kiedy infekcja przenosi się do jamy brzusznej stwierdzana jest obecność objawów otrzewnowych podczas badania pacjentki.

W badaniu ginekologicznym stwierdza się opór na wysokości jajników o zatartych, trudnych do określenia granicach. Najbardziej charakterystycznym objawem ostrego zapalenia przydatków, stwierdzanym podczas badania ginekologicznego jest bolesność macicy przy poruszaniu nią na boki za szyjkę - objaw ten występować może również w przebiegu innych schorzeń, np. przy zapaleniu wyrostka robaczkowego.

W badaniach dodatkowych stwierdza się obecność podwyższonego poziomu białych krwinek, wysokiego stężenie białka C-reaktywnego oraz występuje przyspieszone opadanie krwinek czerwonych (odczyn OB), co jest wyrazem toczącego się w organizmie procesu zapalnego (takie wyniki badań dodatkowych pojawiają się w przebiegu większości stanów zapalnych organizmu).

Rozpoznanie ostrego zapalenia przydatków

W procesie diagnostycznym mało przydatna jest ultrasonografia, może być jedynie pomocna w różnicowaniu ostrego zapalenia przydatków z ciążą ekotopową, zwłaszcza jeżeli badanie wykonane jest przezpochwowo (podstawowe znaczenie w różnicowaniu z ciążą ekotopową ma jednak ocena stężenia gonadotropiny kosmówkowej w surowicy krwi pacjentki).

Niektórzy wskazują na konieczność przeprowadzenia badania płynu otrzewnowego, w którym stwierdzenie obecności bakterii i krwinek białych potwierdza rozpoznanie. Celowe jest pobranie wymazu z kanału szyjki macicy, chociaż często nie ma zgodności z wynikami badań wydzieliny szyjki macicy z płynem jajowodowym - stwierdza się różne szczepy bakteryjne w obu lokalizacjach.

Również podczas ustalania rozpoznania należy uwzględnić prawidłowo zebrany wywiad chorobowy i dolegliwości pacjentki. Niestety, ze względu na niecharakterystyczne objawy obserwowane w ostrym zapaleniu przydatków i często nietypowy przebieg kliniczny choroby, występują nieraz duże problemy w postawieniu właściwej diagnozy. Ważne jest, że ciąża praktycznie wyklucza rozwój ostrego zapalenia przydatków.

Leczenie ostrego zapalenia przydatków

Terapia typowego ostrego zapalenia przydatków polega na podawaniu antybiotyków. Podobnie jak w przebiegu zapalenia błony śluzowej macicy zalecane jest stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, czyli takich, które wykazują aktywność przeciwbakteryjną w stosunku do dużej liczby szczepów drobnoustrojów.

Takie postępowanie jest uzasadnione tym, że schorzenie ma charakter mieszany i wiele rodzajów czynników chorobotwórczych może powodować wystąpienie ostrego zapalenia przydatków. Zamiast stosowania antybiotyku o szerokim spektrum działania można prowadzić terapię skojarzoną, podając więcej niż jeden lek.

W cięższych przypadkach zaleca się stosowanie klindamycyny w połączeniu z gentamycyną lub metronidazolem. Czas podawania leku i jego dawka uzależnione są od przebiegu klinicznego choroby i stopnia nasilenia objawów.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Położnictwo i ginekologia", red. nauk. Grzegorz H. Bręborowicz, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Ginekologia praktyczna", red. Pschyrembel Willibald, Strauss Günter, Petri Eckhard, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Ginekologia Podręcznik dla lekarzy i studentów" pod red. Zbigniewa Słomko, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa