Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek) jest chorobą o nagłym początku, ostrym i samoograniczającym się przebiegu. Występuje w następstwie zakażenia paciorkowcem beta-hemolizującym (rzadziej innymi bakteriami, a nawet wirusami). Pierwsze objawy pojawiają się z reguły 1-3 tygodnie po przebyciu zakażenia.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek występuje częściej w okresie jesienno - zimowym, zwłaszcza u dzieci w wieku szkolnym, z przewagą chłopców. Przeważa postać bezobjawowa. Obecnie częstość występowania popaciorkowcowego kłębuszkowego zapalenia nerek jest mniejsza z powodu powszechnego podawania penicyliny i makrolidów w terapii zakażeń paciorkowcami.

Częściej natomiast obserwowane jest kłębuszkowe zapalenie nerek powstałe wskutek bakteriemii (obecności bakterii we krwi), rozwijającej się po zabiegach nakłuwania naczyń i kardiochirurgicznych, zwłaszcza u osób starszych i z obniżoną odpornością.

Objawy i rozpoznanie ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek

W okresie zdrowienia najczęściej po infekcji paciorkowcowej dróg oddechowych (zapalenie gardła, angina) lub skóry (róża, szkarlatyna) pacjent znów czuje się chory, zgłasza złe samopoczucie, utratę łaknienia, czasem występują nudności i wymioty. Pojawiają się obrzęki na twarzy, nadciśnienie tętnicze, krwinkomocz i wałeczki erytrocytowe w moczu oraz białkomocz, bóle głowy, bóle kończyn, gorączka.

Chory skarży się na bóle w okolicy lędźwiowej (spowodowane wzrostem napięcia torebek nerkowych). W zaawansowanych przypadkach wskutek obrzęku mózgu pojawiają się napady padaczkowe; dochodzi do przełomu nadciśnieniowego przebiegającego z dusznością i obrzękiem płuc.

W przypadku ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek oprócz objawów klinicznych i zmian w moczu w procesie diagnostycznym należy uwzględnić wyniki badań serologicznych wskazujących na przebycie infekcji paciorkowcowej - zwiększone miano antystreptolizyny (u części chorych uzyskuje się wyniki fałszywie ujemne!).

Niekiedy konieczna bywa biopsja nerki (jeśli po 6 tygodniach nie następuje zdrowienie lub dochodzi do progresji niewydolności nerek). Dodatkowo badanie USG wykazuje obecność powiększonych nerek.

Leczenie ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek

W ostrym kłębuszkowym zapaleniu nerek zaleca się leżenie w łóżku, ograniczenie wysiłku fizycznego, stosowanie diety ubogosolnej i ubogobiałkowej. W leczeniu infekcji paciorkowcowej stosuje się iniekcje dużymi dawkami penicyliny przynajmniej przez miesiąc. W leczeniu nadciśnienia podaje się inhibitory enzymu konwertującego, a w przypadku obrzęków leki moczopędne.

Do całkowitego wyleczenia ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek dochodzi u prawie wszystkich dzieci, ale u około 30 procent dorosłych objawy mogą utrzymywać się (najczęściej białkomocz). Rzadko dochodzi do zgonu w następstwie powikłań (np. przełomu nadciśnieniowego z ostrą niewydolnością komory lewej serca i obrzękiem płuc).

U większości chorych okres ostry ustępuje samoistnie po kilku do kilkunastu dni, ale całkowite zniknięcie zmian w moczu może nastąpić nawet po roku.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Medycyna wewnętrzna", Gerd Herold i współautorzy, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Nefrologia", C. Craig Tisher i Ch. S. Wilcox, wyd. polskie pod red. Mariana Klingera, wyd. Urban & Partner, Wrocław
  • "Pediatria", red. nauk. Krystyna Kubicka, Wanda Kawalec, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa