Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek jest nagle pojawiającą się, najczęściej odwracalną dysfunkcją nerek, objawiającą się obniżeniem objętości wydalanego moczu oraz wzrostem we krwi substancji wydalanych przez nerki (narządy te są niewydolne - nie mogą poradzić sobie z wydalaniem pewnych związków).

Wyróżnia się trzy typy ostrej niewydolności nerek:

- postać przednerkowa jest najczęstsza, wywołana hipowolemią (zmniejszenie efektywnej objętości krwi krążącej) przez krwotok lub inną utratę płynów. Z pozostałych przyczyn przednerkowej niewydolności należy wymienić: choroby mięśnia sercowego, zaburzenia rytmu serca, zatorowość płucną, czy choroby naczyń nerkowych,

- postać nerkowa wywoływana jest przez proces chorobowy toczący się w samych nerkach - może być spowodowana chorobami kłębuszków nerkowych, toksycznym uszkodzeniem nerek (głównie przez leki - niesteroidowe leki przeciwzapalne, niektóre antybiotyki, środki używane w radiologii, chemioterapeutyki i inne),

- postać zanerkowa spowodowana jest wystąpieniem przeszkody w drogach moczowych.

Objawy, przebieg i rozpoznanie ostrej niewydolności nerek

Początek ostrej niewydolności nerek przebiega bez charakterystycznych objawów. Pojawić się mogą jedynie ogólne osłabienie, nudności, senność, czasem wymioty. Stopniowo dochodzi do obniżenia objętości wydalanego moczu (oliguria - objętość moczu mniejsza niż 500ml na dobę, anuria objętość moczu mniejsza niż 200ml).

Niektóre postaci mogą przebiegać z prawidłową, a nawet ze zwiększoną objętością moczu! Pozostałe objawy wywołane są współistnieniem choroby doprowadzającej do dysfunkcji nerek.

Pierwszy okres niewydolności nerek trwa od momentu zadziałania czynnika uszkadzającego nerki, kolejno pojawia się u większości chorych faza zmniejszonego wydalania moczu, trwająca do 2 tygodni. Następnie dochodzi do poliurii - wzrostu objętości moczu i okresu zdrowienia, trwającego nawet kilka miesięcy

Diagnozę można postawić na podstawie wywiadu, badania klinicznego pacjenta, określenia dobowego wydalania moczu, wyników badań laboratoryjnych surowicy (kreatynina, mocznik, elektrolity), moczu (gęstości, stężenia białka, mocznika i sodu). Pomocny w różnicowaniu jest wynik USG nerek. Istnieje szereg innych badań wykonywanych w celu określenia przyczyny choroby.

Leczenie ostrej niewydolności nerek

Podstawą leczenia ostrej niewydolności nerek jest zwalczanie choroby podstawowej wywołującej niewydolność nerek. Ważne jest również prawidłowe odżywianie i podaż płynów oraz usunięcie czynników pogarszających funkcje nerek. U chorych przewodnionych podaje się dożylnie furosemid, dodatkowo ważna jest regulacja gospodarki elektrolitowej. W cięższych klinicznie postaciach istnieją wskazania do zastosowania dializoterapii.

Powikłania i rokowanie przy ostrej niewydolności nerek

Powikłania przy ostrej niewydolności nerek dotyczą wielu układów: oddechowego (zapalenie płuc, przewodnienie płuc, ostra niewydolność oddechowa), sercowo - naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca), pokarmowego (owrzodzenia, zapalenie żołądka, jelit, otrzewnej), nerwowego (obrzęk mózgu), krwiotwórczego (niedokrwistość, zmniejszona liczba płytek krwi - trombocytopenia, czasami leukocytoza - wzrost liczby białych krwinek) i immunologicznego (zmniejszona odporność sprzyjająca powstaniu zakażeń i posocznicy).

Rokowanie ostrej niewydolności nerek zależne jest od opanowania choroby podstawowej, występowania powikłań oraz od stopnia odwracalności zmniejszonej objętości wydalanego moczu. Śmiertelność sięga nawet połowy przypadków, zwłaszcza dotyczy osób z chorobami kardiologicznymi, pulmonologicznymi i w podeszłym wieku. U prawie połowy chorych, którzy przeżyli ostrą niewydolność nerek obserwuje się trwałe upośledzenie funkcji nerek.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Medycyna wewnętrzna", Gerd Herold i współautorzy, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Nefrologia", C. Craig Tisher i Ch. S. Wilcox, wyd. polskie pod red. Mariana Klingera, wyd. Urban & Partner, Wrocław