Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa (Insufficientia respiratoria) to zaburzenia czynności układu oddechowego upośledzające wymianę gazową w płucach. Zaburzenie charakteryzuje się niedostatecznym wysyceniem tlenem krwi tętniczej oraz hiperkapnią (nadmierny poziom dwutlenku węgla w organizmie).

Zaburzenia czynności oddechowych występuje najczęściej w wyniku zaburzeń dyfuzyjnych, wentylacyjnych lub nieprawidłowego stosunku perfuzji do wentylacji.

Przyczyny niewydolności oddechowej

Przyczyną niewydolności oddechowej mogą być:
- zmiany w płucach (zwłóknienie tkanki płucnej, stany zapalne, skurcz oskrzeli)
- zmiany w aparacie mięśniowo kostnym klatki piersiowej (uszkodzenie mięśni oddechowych, usztywnienie klatki piersiowej)
- zmiany w obwodowym i ośrodkowym układzie nerwowym (porażenie ośrodka oddechowego, zapalenie nerwów, udar)
- choroby klatki piersiowej (złamanie żeber)
- zatkanie górnych dróg oddechowych (ciało obce, obrzęk krtani)

Podział niewydolności oddechowej

Podział podstawowy, na podstawie wymiany gazowej:
- Niewydolność oddechowa częściowa (typu I): hipoksemia
- Niewydolność oddechowa całkowita (typu II): hipoksemia i hiperkapnia z możliwą kwasicą oddechową

Podział drugorzędny:

a) w oparciu o dane kliniczne:

Niewydolność wentylacyjna
- postać kliniczna PP - pink puff er - różowy dmuchacz (człowiek chudy, walczący),
- dominuje hiperwentylacja,
- pO2 krwi w normie a pCO2 krwi nawet poniżej normy,
- objaw duszności przy niewielkim wysiłku,
- chory nie ma objawów sinicy, ani obrzęków,
- niedowaga.

Niewydolność oddychania
- postać kliniczna BB - blue bloater - silny obrzęknięty (wygląda lepiej niż pink puffer, jest grubszy i ospały),
- hipoksemia (niedobór tlenu we krwi),
- hiperkapnia (nadmierny poziom dwutlenku węgla w organizmie),
- sinica i obrzęki,
- brak objawowej duszności przy wysiłku fizycznym,
- nadwaga,
- senność, apatia.

b) ze względu na przebieg

Ostra niewydolność oddechowa ma przebieg ostry i jest potencjalnie odwracalna, np. obturacja górnych dróg oddechowych. Objawy jej towarzyszące to silne duszności oraz sinica.

Przewlekła niewydolność oddechowa rozwija się stopniowo w przebiegu innych schorzeń i nie jest w pełni odwracalna. Dotyczy zaawansowanych chorób płuc. W przewlekłej niewydolności oddechowej może dojść do powstania śpiączki, zaostrzenie to rokuje bardzo źle, a chorzy najczęściej żyją jeszcze 2-3 lata od pierwszego epizodu.

c) ze względu na mechaniki oddychania

Niewydolność oddechowa zaporowa (obturacyjna)
Do tego typu niewydolności dochodzi w wyniku zmniejszenia się sprężystości tkanki płucnej lub/i zwężenia światła oskrzeli. Cechuje go:
- nieco zmniejszona pojemność życiowa płuc (VC),
- znacznie zmniejszona wentylacja maksymalna (MVV),
- natężona objętość wydechowa jednosekundowa (FEV1).

Niewydolność oddechowa ograniczająca (restrykcyjna). Ten typ niewydolności cechuje ograniczenie rozprężenia płuc w wyniku znacznego zwłóknienia płuca, zrostów w opłucnej i zmian w klatce piersiowej. Charakterystyczne wyniki m.in.:
- niska pojemność życiowa płuc,
- niska maksymalna wentylacja,
- niski szczytowy przepływ wydechowy (PEF).

W swoim przebiegu niewydolność oddechowa prowadzi do zmniejszenia wydolności wysiłkowej chorego z objawami duszności. Kolejno rozwijają się stopnie objawu duszności:
1 - objawowa duszność po szybkim spacerze na równym terenie czy po niewielkim wzniesieniu
2 - niemożność dotrzymania kroku osobie zdrowej w tym samym wieku.
3- duszność podczas chodzenia własnym tempem po równym terenie
4 - duszność podczas toalety porannej

Diagnoza niewydolności oddechowej

Rozpoznanie w kierunku niewydolności oddechowej możliwe jest na podstawie objawów tj.:
- sinica,
- senność lub śpiączka jako objawy kwasicy,
- zwiększenie liczby oddechów.

Diagnoza niewydolności oddechowej opiera się na pomiarze sprężystości gazów krwi tętniczej lub kapilarnej.

Leczenie niewydolności oddechowej

Leczenie niewydolności oddechowej polega na leczeniu objawowym- infekcja, niewydolność krążenia itp., oraz na:
- unikaniu czynników ryzyka,
- tlenoterapii z równoległym leczeniem chorób współwystępujących - wymagana jest u chorych z hipoksemią,
- skorygowaniu [H+] krwi przez podanie wodorowęglanów lub stosowanie oddychania mechanicznego,
- zwalczaniu skurczu oskrzeli.

Żaneta Malec

Bibliografia

• "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
• "Interna Harrisona", Fauci, Braunwald, Isselbacher, Wilson, Martin, Kasper, Hauser, Longo, wyd. Czelej, Lublin
• "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

Wątki Niewydolność oddechowa
dwutlenek węgla w organizmie zaburzenia wentylacyjne zaburzenia dyfuzyjne zwłóknienie tkanki płucnej stany zapalne płuc skurcz oskrzeli uszkodzenie mięśni oddechowych obrzęk krtani hipoksemia sinica duszności płuca oskrzela krtań mięśnie oddechowe hiperkapnia