Nieprawidłowości statyki żeńskich narządów płciowych

Właściwe położenie żeńskich narządów płciowych jest zapewniane przez równowagę sił działających w miednicy mniejszej. Wskutek osłabienia elementów aparatu podtrzymującego narządy we właściwej pozycji lub zadziałania dodatkowej siły może dojść do powstania zaburzeń statyki narządów płciowych.

Wśród najczęstszych czynników wywołujących takie zaburzenia wymienia się pracę fizyczną związaną z przenoszeniem ciężarów, schorzenia przebiegające z przewlekłymi zaparciami, choroby układu oddechowego objawiające się kaszlem, stany, w których rozwija się wodobrzusze.

Do uszkodzeń aparatu podporowego dochodzi stosunkowo często podczas porodu (zwłaszcza mówi się o uszkodzeniach w obrębie nerwów sromowych i miedniczych zaopatrujących struktury tej okolicy). Istnieją zaburzenia wrodzone lub rozwijające się w okresie pomenopauzalnym, polegające na obniżeniu właściwości tkanki łącznej, co z kolei wpływać może na powstanie nieprawidłowości w zakresie statyki narządów płciowych u kobiet.

Częstość występowania tych stanów patologicznych jest wysoka. Uważa się bowiem, że nawet połowa kobiet w ciągu swojego życia będzie miała objawy związane z zaburzeniem statyki narządów płciowych.

Objawy nieprawidłowości statyki żeńskich narządów płciowych

Dominującymi dolegliwościami są bóle okolicy podbrzusza i krzyża. Występują zaburzenia oddawania moczu (szczególnie pod postacią wysiłkowego nietrzymania moczu lub zastoju w pęcherzu) i defekacji (o podobnych objawach, jak przy oddawaniu moczu). Ponadto obserwuje się obecność pochwy albo szyjki macicy w szparze sromowej.

W badaniu ginekologicznym opisuje się stopień obniżenia narządów płciowych, należy pamiętać, że izolowane typy zaburzeń występują rzadko, a częściej obserwuje się kilka równolegle, dlatego podjęcie leczenia operacyjnego należy podejmować indywidualnie w stosunku do każdej pacjentki.

Dodatkowo można przeprowadzić badanie manometryczne, oceniające tzw. statyczne ciśnienie wewnątrzpochwowe i jego zmianę, pod wpływem skurczu mięśnia dźwigacza odbytu. Nieraz zmiany przyczyniające się do zaburzeń statyki obserwuje się wykonując zwykłe zdjęcie radiologiczne (np. jeśli za objawy odpowiadają zmiany w kręgosłupie).

Z innych badań obrazowych wykonać można ultrasonografię, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Jeżeli zaburzenia powstają na podłożu neurogennym wskazana jest elektrodiagnostyka polegająca na badaniu przewodnictwa nerwowego.

Leczenie nieprawidłowości statyki żeńskich narządów płciowych

Celem terapii w nieprawidłowościach statyki narządów płciowych jest zwalczanie objawów schorzenia i przywrócenie właściwego położenia i czynności narządów. W wyborze postępowania bierze się pod uwagę, jaka jest dominująca przyczyna zaburzeń (czasem jest kilka czynników sprawczych).

W leczeniu stosuje się metody zachowawcze lub operacyjne, a niektóre przypadki wymagają jednoczasowego podjęcia obu metod. Leczenie zachowawcze stosowane jest w niezaawansowanych stadiach choroby, dodatkowo przed lub po operacjach korygujących nieprawidłowości, co poprawia wyniki leczenia i zapobiega nawrotom.

Z środków farmakologicznych podaje się estrogeny działające na tkankę łączną i poprawiające jej jakość, stosowane są zwłaszcza u kobiet po menopauzie przed lub po operacjach. Z zachowawczych metod wskazana jest również fizjoterapia, zwłaszcza u pacjentek, u których przyczyna zaburzeń jest neurogenna.

Ćwiczenia mają za zadanie przywrócić funkcję mięśni dna miednicy. Oprócz tego stosuje się elektrostymulacje powodujące przerost mięśni dna miednicy i umożliwiające przejęcie kontroli nad ich funkcją, przez kobiety z zaburzeniami statyki narządów płciowych.

Leczenie operacyjne natomiast ma na celu chirurgiczną korekcję obniżenia części pochwy i macicy. Wykonywać można różne operacje, nieraz łączy się metody chirurgiczne ze sobą, dzięki czemu osiąga się zamierzony efekt terapeutyczny. Trzeba pamiętać o wskazaniach do poszczególnych operacji oraz o możliwości wystąpienia powikłań wskutek zastosowania takiego leczenia.

Profilaktyka nieprawidłowości statyki żeńskich narządów płciowych

Zapobieganie nieprawidłowości w statyce żeńskich narządów płciowych opiera się na zmniejszeniu sił działających na narządy oraz ochronie przed uszkodzeniami aparatu utrzymującego prawidłowe położenie. Zaleca się szczególnie prowadzenie higienicznego trybu życia oraz profesjonalną opiekę położniczą.

Należy stosować właściwą dietę, systematycznie opróżniać pęcherz moczowy i jelita oraz wykonywać specjalne ćwiczenia gimnastyczne. Opieka położnicza polegać ma na właściwym wyborze metody porodu, a zwłaszcza precyzyjnej ocenie budowy miednicy i rozmiarów płodu.

Obecnie kobietom po porodzie zaleca się podjęcie wczesnej aktywności ruchowej, jako element profilaktyki choroby zakrzepowej. Obserwuje się pozytywny wpływ na samopoczucie i sprawność fizyczną przez wykonywanie odpowiednich ćwiczeń gimnastycznych po porodzie, ale należy przestrzec przed wcześnie podejmowaną ciężką pracą fizyczną, która w tym okresie jest przeciwwskazana.

U kobiet predysponowanych do wystąpienia zaburzeń statyki narządów płciowych w ogóle nie zaleca się wykonywania żadnej pracy fizycznej.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Położnictwo i ginekologia", red. nauk. Grzegorz H. Bręborowicz, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Ginekologia Podręcznik dla lekarzy i studentów" pod red. Zbigniewa Słomko, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa