Niedomykalność zastawki dwudzielnej

Niedomykalność zastawki dwudzielnej (Insufficientia vałvulae mitralis) jest wadą serca w obrębie zastawki dwudzielnej, której niedostateczna szczelność podczas skurczu serca doprowadza do cofania się krwi z lewej komory do lewego przedsionka serca.

Do nieszczelności tej dochodzi w wyniku uszkodzenia nici ścięgnistych i zbliznowacenia pierścienia zastawkowego, oraz zgrubienia i zwłóknienia płatków zastawek, a także w następstwie rozstrzeni lewej komory (niedomykalność względna).

Normalnie praca zastawki dwudzielnej umożliwia w czasie rozkurczu serca przelewanie krwi z lewego przedsionka do lewej komory oraz przez zatrzaśnięcie się zapobiega wstecznemu przepływowi krwi do przedsionków w czasie skurczu komór serca.

Przebieg niedomykalności zastawki dwudzielnej

W wyniku niedomykania się zastawki dwudzielnej dochodzi do proporcjonalnego przecieku krwi (w czasie rozkurczu serca) krew z lewej komory wlewa się do lewego przedsionka. Zwiększenie jej ilości podczas rozkurczu w lewym przedsionku prowadzi do wzrostu ciśnienia i rozstrzeni lewego przedsionka. Lewa komora także ulega stopniowemu rozszerzeniu. Mechanizm ten pozwala na utrzymanie prawidłowej objętości wyrzutowej serca mimo znacznej niedomykalności zastawki.

Najczęstszymi powikłaniami w przebiegu niedomykalności zastawki dwudzielnej są: nawroty choroby reumatycznej, migotanie przedsionków, bakteryjne zapalenie wsierdzia, zatory tętnicze i niewydolność krążenia.

Przyczyny niedomykalności zastawki dwudzielnej

Najczęstsze przyczyny niedomykalności zastawki dwudzielnej to uszkodzenie płatków zastawki w wyniku:
- choroby reumatycznej,
- bakteryjnego zapalenia wsierdzia,
- urazu serca,
- zawału (pęknięcie zastawki, nici ścięgnistych lub mięśnia brodawkowatego),
- komisurotomii,
- rozstrzeni lewej komory i rozciągnięcia pierścienia zastawkowego (np. w nadciśnieniu).

Objawy niedomykalności zastawki dwudzielnej

- duszność wysiłkową (w postaci zaawansowanej spoczynkowa)
- zmęczenie i kołatanie serca,
- rzadko zdarzają się obrzęki płuc i zatory,
- powiększenie lewej komory serca,
- szmer holosystoliczny-szmer skurczowy nad koniuszkiem.

W badaniu radiologicznym, w związku z przerostem lewej komory, stwierdza się zewnętrzne i dolne uwypuklenie lewego dolnego serca wraz z zaokrągleniem oraz mitralizację (wyrównanie talii) serca w projekcji tylno-przedniej.

W badaniu EKG stwierdza się cechy przeciążenia lewej komory.

Diagnoza niedomykalności zastawki dwudzielnej

Diagnoza niedomykalności zastawki dwudzielnej opiera się na rozpoznaniu nad koniuszkiem szmeru skurczowego oraz stwierdzeniu objawów przerostu lewego przedsionka (radiologicznie) i lewej komory (EKG).

W diagnozie różnicowej uwzględnia się szmery niewinne - niestałe, brak lewego przerostu serca, charakterystyczne dla młodych ludzi, najgłośniejszy jest wzdłuż lewego brzegu mostka, a nie nad koniuszkiem. W zespole wypadania płatka zastawki dwudzielnej wysłuchiwany szmer skurczowy jest późno skurczowy, a lewy przedsionek i komora nie ulegają powiększeniu. W ubytku przegrody międzykomorowej. Szmer skurczowy jest również holosystoliczny, towarzyszy mu zwykle dodatkowy ton skurczowy.

Leczenie niedomykalności zastawki dwudzielnej

W przypadku chorych z niewielką niedomykalnością, nie podejmuje się specjalnej terapii poza zaleceniami profilaktycznymi co do trybu życia i zapobiegania nawrotom choroby reumatycznej.

W leczeniu niedomykalności zastawki dwudzielnej z powikłaniami stosuje się terapię zachowawczą.

U chorych opornych na leczenie zachowawcze ostatecznie próbuje się leczenia operacyjnego, polegającego na walwuloplastyce lub wszczepieniu protezy zastawkowej (najczęściej wszczepienie sztucznej zastawki Starr-Edwardsa).

Żaneta Malec

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna Harrisona", Fauci, Braunwald, Isselbacher, Wilson, Martin, Kasper, Hauser, Longo, wyd. Czelej, Lublin
  • "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa