Niedomykalność zastawki aorty (Insufficientia valvulae aortae) to wada serca, polegająca na cofaniu się krwi w czasie rozkurczu serca z aorty (tętnicy głównej) do lewej komory serca, na skutek niedomykania się płatków półksiężycowatych zastawek aorty. Najczęstszym powikłaniem w tej wadzie jest niewydolność krążenia i bakteryjne zapalenie wsierdzia.
Aorta
Aorta to główna i największa tętnica organizmu. Zaopatruje cały ustrój w krew tętniczą bogatą w tlen.
Aorta wychodzi z lewej komory serca, a tuż przy ujściu z lewej komory zaopatrzona jest w trzy zastawki półksiężycowate. Zastawki aorty zbudowane są z błon o kształcie półksiężycowatym- stąd nazwa.
Umożliwiają one przepływ krwi z lewej komory do tętnicy głównej i zapobiegają cofnięciu się krwi w czasie rozkurczu z aorty do lewej komory przez nagłe zatrzaśnięcie się i napięcie płatków półksiężycowatych. Zastawki aorty są grubsze i mocniejsze od zastawek półksiężycowatych tętnicy płucnej ze względu na silniejsze ciśnienie krwi panujące w lewej komorze serca (krążenie duże).
Przyczyny i przebieg niedomykalności zastawki aorty
Przyczyną niedomykalności zastawki aorty jest jej uszkodzenie. Czynnikami sprzyjającymi uszkodzeniu zastawki półksiężycowatej aorty są:
- przebyta choroba reumatyczna,
- kiła,
- bakteryjne zapalenie wsierdzia,
- uraz serca,
- lub jako wada wrodzona.
W wyniku wady serca jaką jest niedomykalność zastawki półksiężycowatej aorty, dochodzi do nieszczelności w lewej komorze serca i wstecznego odpływu krwi z aorty do lewej komory. Na skutek dolania się krwi z aorty do napływającej z przedsionka krwi w lewej komorze dochodzi do wzrostu ciśnienia i zwiększenia objętości rozkurczowej lewej komory serca.
W oszczędnym trybie życia silny skurcz lewej komory serca oraz przedłużony okres wyrzucania krwi może kompensować nawet dużą niedomykalność zastawek. Chorzy mogą więc nie odczuwać żadnych dolegliwości. Jednak w przebiegu choroby stopniowo dochodzi do znacznego przerostu lewej komory serca - tzw. serca wolego (cor bovinum).
Objawy niedomykalności zastawki aorty
Najczęstsze objawy niedomykalności zastawki aorty to:
- silne bicie serca,
- uczucie duszności,
- zawroty głowy i omdlenia (związane z niedokrwieniem mózgu),
- bóle wieńcowe.
W badaniach dodatkowych stwierdza się:
- powiększenie lewej komory serca,
- szmer rozkurczowy (miękki o wysokiej tonacji),
- uderzenie koniuszkowe podnoszące, przesunięte w lewo i w dół,
- szmer holosystoliczny nad koniuszkiem,
- o ciężkiej niedomykalności świadczy skurczowy szmer typu wyrzutowego nad podstawą serca,
- szmer Austin-Flinta nad koniuszkiem (szmer rozkurczowy lub przedskórczowy),
- wysokie i szybkie tętno - tzw.
tętno Corrigana,
- typowe bardzo niskie ciśnienie rozkurczowe krwi (nawet poniżej 60 mm Hg) przy prawidłowym ciśnieniu skurczowym. Powoduje to tętnienie naczyń obwodowych z możliwym objawem de Musseta,
- objaw Hilla- wyższe ciśnienie skurczowe na tętnicy udowej niż ramieniowej,
- podwójny ton Traubego - słyszalny nad tętnicą udową głośny ton skurczowy i rozkurczowy,
- tętno włośniczkowe na płatkach małżowin usznych, wargach lub paznokciach (objawia się naprzemiennym blednięciem i zaczerwienieniem),
- objaw Duroziera - szmer skurczowy i rozkurczowy tętnicy udowej charakterystyczny przy nieznacznym uciśnięciu stetoskopem,
- cechy przeciążenia lewej komory w badaniu EKG.
Diagnoza niedomykalności zastawki aorty
Diagnoza niedomykalności zastawki aorty opiera się głównie na:
- badaniu radiologicznym wskazującym na powiększenie lewej komory serca,
- stwierdzeniu w wywiadzie wyżej wymienionych objawów obwodowych,
- w badaniu EKG wyraźne cechy przeciążenia lewej komory serca.
Leczenie niedomykalności zastawki aorty
Leczenie niedomykalności zastawki aorty jest zachowawcze. W przypadku chorych z etiologią kiłową stosowane jest leczenie przeciwkiłowe, a o podłożu reumatycznym polega na profilaktyce nawrotów choroby reumatycznej.
Leczenie operacyjne niedomykalności zastawki aorty podejmuje się u chorych z dużą niedomykalnością i niewydolnością krążenia przez wszczepienie sztucznej zastawki serca.
Żaneta Malec