Nerka podkowiasta

Nerka podkowiasta jest wadą wrodzoną, która rozwija się w następstwie połączenia się ze sobą obu nerek ostatecznych w pierwszym trymestrze ciąży. Występuje z częstością raz na kilkaset urodzeń.

U części noworodków stwierdza się dodatkowe nieprawidłowości obejmujące również inne układy: kostny, krążenia i pokarmowy. Ponadto z nerką podkowiastą mogą współistnieć także odmienne wady w strukturach układu moczowego.

Większość przypadków nerki podkowiastej dotyczy połączenia się górnych biegunów nerek, tylko nieliczne postaci przebiegają z zespoleniem się tych narządów przez ich dolne bieguny. Okolica, gdzie dochodzi do stopienia się nerek ze sobą nosi nazwę cieśni.

Może ona mieć charakter łącznotkankowy lub (nieco częściej) miąższowy. Nierzadko w jej obrębie obserwuje się występowanie kielichów pochodzących z dolnej grupy obu lub jednej nerki.

Objawy nerki podkowiastej

Nerka podkowiasta może przebiegać nie dając żadnych objawów klinicznych. U większości dzieci z tą wadą rozwojową stwierdza się poszerzenie układu kielichowo-miedniczkowego nerek o różnym stopniu nasilenia. W obrazie urograficznym obecne są typowe zmiany.

Ponadto obserwuje się niedokonany zwrot i nieprawidłowy kierunek przebiegu długich osi nerek. Poza tym wykonując skośne zdjęcia urograficzne (po podaniu środków kontrastujących) nieraz obserwuje się łukowaty przebieg moczowodu.

W nerce podkowiastej unaczynienie żylne i tętnicze cechuje się licznymi odmianami (jest to tzw. anarchia naczyniowa). W przypadkach przebiegających z uciskiem na strukturę moczowodu przez naczynia, rozwijają się dysfunkcje związane z nieprawidłowym odpływem moczu z jednej lub obu nerek, co skutkuje powstaniem wodonercza lub kamicy nerkowej. Niekiedy zaleganie moczu jest spowodowane przez cieśń, która nieraz ma znaczne rozmiary.

Leczenie nerki podkowiastej

Postępowanie w nerce podkowiastej jest operacyjne. Metody chirurgiczne polegają na rozdzieleniu połączenia między nerkami (o ile jest to możliwe) i przywróceniu prawidłowych warunków anatomiczno-czynnościowych tych narządów. W leczeniu operacyjnym trudności mogą sprawiać nieprawidłowo przebiegające lub zbyt krótkie naczynia.

W niektórych powikłanych przypadkach nerki podkowiastej konieczne jest prowadzenie leczenia przeciwdziałającego wodonerczu i jego konsekwencjom. Niebezpieczne mogą być infekcje układu moczowego i rozprzestrzenianie się zakażenia na inne narządy organizmu.

Jeśli terapia zostanie odpowiednio wcześnie wdrożona (przed wystąpieniem jakichkolwiek powikłań) to skuteczność leczenia nerki podkowiastej jest zadowalająca.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny", red. nauk. Andrzej Borkowski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Podręcznik urologii Diagnostyka i leczenie" Mike B. Siroky, Robert D. Oates, Richard K. Babayan, red. wyd. pol. Krzysztof Bar, wyd. Czelej, Lublin