Miażdżyca tętnic

Miażdżyca tętnic (Atherosclerosis) to schorzenie przewlekłe polegające na zmianach zwyrodnieniowych w ścianach tętnic. Prowadzące do stwardnienia tętnic.

Zesztywnienie ścian tętnic polega na odkładaniu w wewnętrznej ścianie tętnic tłuszczu - głównie cholesterolu. Dochodzi do tego w wyniku: zaburzeń gospodarki tłuszczowej, włóknika, zaburzeń układu krzepnięcia krwi oraz miejscowego rozrostu tkanki łącznej.

Przyczyny miażdżycy tętnic

W zapoczątkowaniu procesu miażdżycy tętnic istotną rolę odgrywają czynniki wewnątrzustrojowe i zewnątrzustrojowe.

Wśród czynników wewnątrzustrojowych sprzyjających powstawaniu miażdżycy tętnic wyróżnia się:
- dziedziczne zaburzenia gospodarki lipidowej i metabolizmu ściany naczyniowej,
- płeć męską,
- zaburzenia czynności hormonalnych tarczycy, trzustki, gonad i nadnerczy,
- zaburzenia układu nerwowego i procesu krzepnięcia krwi,
- choroby np. nadciśnienie tętnicze, niedoczynność tarczycy czy cukrzyca.

Do czynników zewnątrzustrojowych sprzyjających powstaniu miażdżycy, zaliczamy:
- otyłość lub dieta bogatokaloryczna, obfita w tłuszcze i węglowodany,
- palenie tytoniu,
- brak aktywności fizycznej,
- stresowy tryb życia.

Stwierdza się jednak, że najważniejszym czynnikiem są zaburzenia metabolizmu ściany naczyniowej i gospodarki lipidowej. Prowadzą do łatwego wnikania lipidów do ścian tętnicy. Rozwojowi miażdżycy sprzyja głównie wzrost poziomu cholesterolu, beta - lipoprotein i trójglicerydów oraz spadek alfa-lipoprotein. Rolę miażdżycorodną przypisuje się także diecie bogatej w tłuszcze zwierzęce.

Objawy miażdżycy tętnic

Objawem miażdżycy są występujące u chorego chromanie przestankowe (claudicatio intermittens) - bolesne kurcze występujące w czasie chodzenia i zmuszające chorego do przystanków.

W rozwoju zmian chorobowych w miażdżycy tętnic wyróżnia się trzy etapy:
1) Odkładanie w błonie wewnętrznej złogów cholesterolu, fosfolipidów, tłuszczów obojętnych oraz niewielkich ilości białek. Powstają także przyścienne mikrozakrzepy.
2) W wyniku drażnienia powstałymi złogami cholesterolu błona wewnętrzna staje się grubsza i bardziej zbita.
3) Na powierzchni błony wewnętrznej powstają owrzodzenia i blaszki miażdżycowe.

Przytoczone zmiany występujące w przebiegu miażdżycy ostatecznie prowadzą do zwężenia światła tętnicy, a nawet całkowitego zamknięcia. W konsekwencji dochodzi do niedokrwienia i niedotlenienia zaopatrywanego w krew narządu, a w przypadku zamknięcia następuje jego martwica.

Najczęściej zmiany chorobowe obejmują tętnice mózgowe, wieńcowe lub obwodowe - zwłaszcza kończyn dolnych, dna oka, nerkowe oraz tętnicę główną, rzadko tętnicę płucną.

Zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych mogą prowadzić do choroby wieńcowej, jak również do zwłóknienia mięśnia sercowego na skutek przewlekłego niedotlenienia serca lub tworzenia się tkanki bliznowatej w następstwie martwicy (zawał mięśnia sercowego). Miażdżyca może również prowadzić do powstawania tętniaków.

Leczenie miażdżycy tętnic

Leczenie miażdżycy tętnic polega na prowadzeniu zdrowego trybu życia i stosowaniu odpowiedniej diety z ograniczonym spożyciem tłuszczów zwierzęcych i zastąpieniem ich tłuszczami roślinnymi oraz minimalizacji w spożyciu węglowodanów. Obowiązuje również zaniechanie stosowania używek takich jak alkohol, kofeina i nikotyna.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się m.in. jod, luminal czy heparyny.

Żaneta Malec

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna Harrisona", Fauci, Braunwald, Isselbacher, Wilson, Martin, Kasper, Hauser, Longo, wyd. Czelej, Lublin
  • "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa