Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów to przewlekła choroba zapalna rozwijająca się u osób chorujących na łuszczycę, zaliczana jest do grupy tzw. spondyloartropatii. Łuszczycę stwierdza się u około 2 proc. populacji, a zapalenie stawów średnio u kilkunastu procent osób z tymi objawami skórnymi.

Łuszczycowe zapalenie stawów nie występuje częściej u kobiet ani u mężczyzn, ale postać przebiegająca z zajęciem stawów kręgosłupa zdecydowanie dominuje u płci męskiej. Objawy chorobowe rozwijają się w średnim wieku, ale zdarza się, że początek jest obserwowany nawet u dzieci.

Przyczyna zarówno łuszczycy, jak i łuszczycowego zapalenia stawów nie jest znana. Wiadomo, że proces chorobowy może być związany z predyspozycjami genetycznymi, zwłaszcza, że obserwuje się częściej łuszczycę u osób, których rodzice chorowali na to schorzenie. Czynnikami, które mogą wywołać łuszczycowe zapalenie stawów są urazy mechaniczne oraz zakażenia wirusowe lub bakteryjne (np. paciorkowcowe).

Objawy łuszczycowego zapalenia stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów charakteryzują pewne cechy. W procesie chorobowym zajmowane są stawy obwodowe, międzypaliczkowe dalsze, rozwija się niesymetryczne zajęcie procesem zapalnym stawów kręgosłupa i krzyżowo-biodrowych. Ponadto występuje zapalenie palców i przyczepów ścięgien. Poza tym obserwuje się tzw. palce teleskopowe, jeżeli pojawi się okaleczające zapalenie stawów.

W narządzie wzroku może pojawić się stan zapalny w obrębie tęczówki i naczyniówki, pacjenci dodatkowo zgłaszają ogólne zmęczenie, depresję i zaburzenia nastroju. Rzadko dojść może do rozwoju zwężenia i niedomykalności zastawki aortalnej, wskutek przebytego zapalenia aorty.

Zmiany skórne, które są charakterystyczne dla łuszczycy przeważnie pojawiają się przed zmianami rozwijającymi się w obrębie stawów, ale u co trzeciego pacjenta dochodzi do wystąpienia nieprawidłowości w obrębie stawów przed rozwojem zmian skórnych.

U większości chorych stwierdza się tzw. objaw naparstka, którego przyczyną są zmiany łuszczycowe powstające w obrębie płytki paznokciowej. Wyróżnia się 5 postaci łuszczycowego zapalenia stawów, często jednak typy nakładają się na siebie, nie dając jasnego obrazu chorobowego.

Wyodrębniono postać asymetryczną nielicznostawową, postać z dominującym zajęciem stawów międzypaliczkowych dalszych, zapalenie okaleczające, postać osiową i postać wielostawową przypominającą reumatoidalne zapalenie stawów. Najczęstsza jest postać asymetryczna nielicznostawowa.

Rozpoznanie łuszczycowego zapalenia stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów rozpoznaje się, kiedy spełnione są specjalnie opracowane kryteria diagnostyczne, które uwzględniają obecność łuszczycy u chorego lub w jego rodzinie, zapalenie stawów, kliniczne objawy zapalenia stawów krzyżowo-biodrowych lub kręgosłupa i nieobecność czynnika reumatoidalnego.

Pomocne w procesie diagnostycznym łuszczycowego zapalenia stawów mogą być również stwierdzone nieprawidłowości w badaniach pomocniczych. Co prawda nie są one typowe dla łuszczycowego zapalenia stawów, ale mogą wskazywać na cechy procesu chorobowego toczącego się w organizmie.

W surowicy krwi obserwuje się wzrost stężenia białka C-reaktywnego i przyspieszenie odczynu opadania krwinek czerwonych. Ponadto stwierdza się typowe zmiany w badaniach radiologicznych. Można również ocenić płyn stawowy. W różnicowaniu bierze się pod uwagę reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów

Terapia łuszczycowego zapalenia stawów obejmuje edukację pacjenta i jego rodziny, postępowanie rehabilitacyjne oraz leczenie farmakologiczne i ortopedyczne. Wpływanie na zmiany skórne nie zawsze ma istotne odniesienie do nieprawidłowości stawowych. Jeśli dominują wysypki skórne, w leczeniu stosuje się tylko niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Chorzy z aktywnym zapaleniem stawów przy obecności nieznacznie nasilonych zmian skórnych wymagają podawania leków modyfikujących przebieg choroby (np. sulfasalazyny, metotreksatu, czy leflunomidu) oraz miejscowego postępowania w zwalczaniu zmian skórnych. U pacjentów z nasilonymi nieprawidłowościami zarówno w obrębie stawów, jak i na skórze, konieczne jest podawanie leków modyfikujących przebieg choroby i środków biologicznych (np. etanerceptu).

Rokowanie przy łuszczycowym zapaleniu stawów

Rokowania w łuszczycowym zapaleniu stawów nie jest pomyślne. Choroba charakteryzuje się bardzo zmiennym przebiegiem klinicznym z okresami zaostrzeń i ustępowania zmian chorobowych. Z czasem prowadzi do inwalidztwa. Łuszczycowe zapalenie stawów znacznie upośledza jakość życia, która z powodu współistnienia zarówno nieprawidłowości w obrębie stawów, jak i skóry, jest przeważnie bardziej obniżona, niż w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

W przypadkach łuszczycowego zapalenia stawów o cięższym przebiegu już po kilku latach dochodzi do powstania zniekształceń w obrębie stawów i unieruchomienia. Szczególnie niekorzystnie rokuje współistnienie postaci obwodowej z typem osiowym łuszczycowego zapalenia stawów. W łagodnym przebiegu choroby obserwuje się zaostrzenia i remisje prowadzące do stopniowego ograniczenia ruchomości w stawach zajętych procesem chorobowym.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków