Łuszczyca

Łuszczyca jest schorzeniem niezakaźnym o charakterystycznym przebiegu i wyglądzie. Zasadniczą zmianą skórną jest grudka łuszczycowa. Typowa dla choroby jest zwiększona proliferacja naskórka, która ustępuje bez pozostawienia trwałych zmian. Schorzenie należy do najczęstszych problemów dermatologicznych i w Polsce dotyczyć może nawet 2 proc. osób w populacji ogólnej.

Istnieje duże zróżnicowanie obrazu morfologicznego i stopnia nasilenia zmian (od nielicznych ognisk chorobowych pojawiających się na ograniczonych obszarach, do ciężkich postaci zajmujących całą skórę i przechodzących na stawy). Zdarza się, że łuszczyca doprowadza do inwalidztwa. Przyczyny występowania zmian związane są z uwarunkowaniami genetycznymi.

Często łuszczyca pojawia się rodzinnie, jeśli dwoje rodziców ma łuszczycę, to prawdopodobieństwo jej rozwoju u dziecka wynosi nawet 70 proc.. W powstawaniu nieprawidłowości współdziałają: rozrost naskórka, zmiany naczyniowe, substancje zapalne (cytokiny) oraz zjawiska związane z nieprawidłowa reakcją układu immunologicznego. Również rozwojowi zmian może sprzyjać nieprawidłowa czynność układu nerwowego.

Objawy łuszczycy

Pierwotnym wykwitem w łuszczycy jest grudka barwy czerwonobrunatnej, która jest wyraźnie odgraniczona od otoczenia i cechuje się drobnopłatowym złuszczaniem. Po zadrapaniu widoczna jest powierzchnia, jakby powleczona woskiem, a następnie rozwijają się kropelkowate krwawienia. Wczesne zmiany mają charakter drobnych grudek, a w pełni rozwinięte są większe, wielkości kilku centymetrów i pokryte mocno przylegającymi do podłoża srebrzystymi łuskami.

Ogniska chorobowe łuszczycy często szerzą się obwodowo, nieraz tworzą obrączki z ustępowaniem zmian od środka wykwitów. Niekiedy obserwuje się rozwój wysypek łuszczycowych po 6-12 dniach w miejscu zadrapania. Typowa lokalizacja dla łuszczycy zwykłej to skóra kolan, łokci i owłosionej powierzchni głowy.

Łuszczyca mogą utrzymywać się przez wiele lat i być jedynym objawem chorobowym. Same włosy nie są zmienione i nie obserwuje się łysienia, nawet mimo długoletniego występowania zmian na owłosionej skórze głowy. Blaszki łuszczycowe obecne w okolicach narządów płciowych i odbytu mają skłonność do zlewania się w większe ogniska.

Łuszczyca rozwijająca się w obrębie paznokci może towarzyszyć zmianom skórnym, ale też nieraz jest jedynym objawem chorobowym. Na paznokciach obserwuje się naparstkowe wgłębienia, pobruzdowania, podpaznokciowe rogowacenie naskórka, zgrubienia, zmatowienia, kruchość i żółtawe zabarwienie płytek paznokciowych.

Podział łuszczycy

Wyróżnia się kilka postaci łuszczycy. Odmiana wysiękowa lokalizuje się najczęściej w okolicach fałdów skórnych i może towarzyszyć łuszczycy stawowej. Postać krostkowa schorzenia jest jedną z najcięższych odmian. W jej przebiegu obserwuje się nieraz spełzanie naskórka, w przewlekłych przypadkach rozwija się amyloidoza z zajęciem nerek. Szczególną postacią jest odmiana krostkowa dłoni i stóp.

Wśród innych typów łuszczycy wymienia się uogólniony proces chorobowy, nieraz o ciężkim przebiegu. Odmiana stawowa natomiast może występować z zajęciem dalszych stawów (rąk lub stóp), mieć charakter zniekształcający lub przypominać reumatoidalne zapalenie stawów.

Rozpoznanie łuszczycy

Ustalenie rozpoznania łuszczycy opiera się na stwierdzeniu obecności wykwitów grudkowych i ognisk chorobowych wyraźnie odgraniczonych od otoczenia, pokrytych srebrnymi łuskami i ustępującymi bez pozostawiania blizn. Ponadto ważne jest typowe zajmowanie kolan, łokci, owłosionej skóry głowy, często o charakterze symetrycznym oraz przewlekły i nawrotowy przebieg kliniczny łuszczycy.

Pomocny w procesie diagnostycznym łuszczycy jest wywiad rodzinny, który wskazuje na obecność choroby u członków rodziny. Różnicowanie schorzenia powinno obejmować wyprysk łojotokowy, liszaj płaski, grzybice, łupież różowy Giberta i odmianę łuszczycopodobną podostrego tocznia rumieniowatego.

Leczenie łuszczycy

Leczenie postaci zwykłej łuszczycy jest zazwyczaj miejscowe. Podstawą terapii zewnętrznej jest usunięcie łusek, a następnie zahamowanie nadmiernego rozrostu naskórka. W tym celu stosuje się kwas acetylosalicylowy w postaci maści. Następnie używane są dziegcie, antralinę, kortykosteroidy i pochodne witaminy D3.

Leczenie łuszczycy w obrębie owłosionej skóry głowy polega na stosowaniu maści z kwasem acetylosalicylowym lub rozgrzanej oliwy salicylowej, którą nakłada się na godzinę przed myciem głowy i przykrywa ciepłym ręcznikiem, a następnie myje się głowę i stosuje leki przeciwłuszczycowe.Korzystne działanie wykazują preparaty dziegciowe z domieszką glikokortykosteroidów.

W leczeniu ogólnym łuszczycy stosuje się różne metody. Nie ma jednak leków, które spowodowałyby całkowite wyleczenie choroby. Stosowana jest efektywna fotochemioterapia, jednak nie zapobiega ona nawrotom schorzenia, jest łatwa w stosowaniu i mniej uciążliwa niż maści.

Z preparatów farmakologicznych podawanych ogólnie zastosowanie znalazły retinoidy, leki tłumiące odpowiedź układu immunologicznego (immunosupresyjne), np. metotreksat lub cyklosporyna A. Ponadto doustnie stosować można glikokortykosteroidy, antybiotyki podaje się w razie infekcji, dodatkowo w niektórych postaciach zaleca się dietę bezglutenową.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa