Hipogonadyzm

Hipogonadyzm to zaburzenie polegające na niedoczynności gonad (jajników lub jąder). Dysfunkcja gonad obejmuje produkcję hormonów płciowych i gamet (jaj lub plemników). Wyróżnia się dwie formy hipogonadyzmu: hipogonadyzm pierwotny i hipogonadyzm wtórny.

Hipogonadyzm pierwotny jest to niedoczynność hormonalna występująca w następstwie uszkodzenia gonad męskich lub żeńskich (jąder lub jajników). Przyczyną hipogonadyzmu pierwotnego może być np. uraz mechaniczny.

Hipogonadyzm wtórny zazwyczaj występuje w wyniku uszkodzenia przysadki mózgowej w podwzgórzu bądź innych zmian chorobowych np. guzy, torbiele, urazy, procesy zapalne.

Aktywność płciowa i zdolność do rozrodu kierowane są układem w ośrodkowym systemie nerwowym.

W podwzgórzu wydzielany jest neurohormon gonadoliberyna stymulujący gonadotropową czynność przysadki (FSH - hormon folikulotropowy i LH - hormon luteinizujący).

U mężczyzn podwzgórze cechuje ciągłość neurohormonalna - wydzielanie gonadoliberyny jest zatem stałe i czynność gonady męskiej jest stała. Natomiast w ustroju kobiety gonadotropiny są wydzielane fazowo, a czynność gonady żeńskiej jest okresowa (powtarzają się na przemian fazy podwyższonego FSH i LH).

W przypadku niedostatecznego wydzielania gonadoliberyny dochodzi do wtórnej niedoczynności gonad.

Hipogonadyzm hipogonadotropowy to wtórna niedoczynność gonad, na skutek braku lub niedostatecznego pobudzenia przez hormony gonadotropowe przedniego płata przysadki mózgowej.

Hipogonadyzm u mężczyzn zazwyczaj jest objawem przekwitania (andropauzy) i może pojawić się po 50. roku życia. W przypadku wrodzonego podłoża hipogonadyzm ujawnia się już w wieku młodzieńczym i charakteryzuje się niewykształceniem drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych.

Objawy hipogonadyzmu hipogonadotropowego

Hipogonadyzm hipogonadotropowy cechuje się objawami tj.:

u mężczyzn
- brak dojrzewania płciowego,
- małe prącie,
- zanik libido i płodności u mężczyzn,
- wysoki wzrost z wydłużonymi kończynami dolnymi,
- lipomastia,
- słabo rozwinięte owłosienie łonowe i zarost twarzy,
- brak mutacji głosu,
- brak dojrzałych komórek Leydiga,
- brak gonadotropin w moczu dobowym,

u kobiet
- obniżenie potencji,
- zaburzenia płodności,
- zaburzenia miesiączkowania (amenorrhea, oligomenorrhea),
- wysoki wzrost z wydłużonymi kończynami dolnym,i
- osteoporoza, osteopenia,
- mlekotok,
- atroficzne endometrium,
- stężenie estrogenów,
- brak jest krwawienia po teście progesteronowym,
- brak gonadotropin w moczu dobowym.

Leczenie hipogonadyzmu hipogonadotropowego

U mężczyzn leczenie hipogonadyzmu hipogonadotropowego oparte jest na podawaniu gonadotropiny kosmówkowej lub w razie niepowodzenia poleca się wstrzykiwanie domięśniowo testosteronu. W niedługim czasie od rozpoczęcia terapii następuje znaczna poprawa psychiczna i poprawa libido u mężczyzn.

U kobiet leczenie hipogonadyzmu hipogonadotropowego polega na podawaniu gonadotropiny kosmówkowej, następnie naprzemienne stosowanie estrogenów i progesteronu.
W okresie menopauzy i po kastracji wydzielanie gonadotropin u kobiet znacznie wzrasta.

Żaneta Malec

Bibliografia

• "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
• "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

Wątki Hipogonadyzm
zaburzenia płodności obniżenie potencji brak mutacji komórki Leydiga gonadoliberyna uszkodzenie przysadki mózgowej hipogonadyzm pierwotny hipogonadyzm wtórny objaw przekwitania przysadka mózgowa