Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek

Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek to zespół charakterystycznych objawów z typowym obrazem mikroskopowym tkanki (z obecnością tzw. półksiężyców, czasem z cechami martwiczego zapalenia naczyń). Cechą choroby jest gwałtowne upośledzenie funkcji nerek (w ciągu trzech miesięcy filtracja kłębuszkowa spada o co najmniej połowę) - nieleczona doprowadza zaledwie po kilku tygodniach lub miesiącach do niewydolności nerek ze skąpomoczem.

Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek występuje nieco częściej u osób starszych, z przewagą mężczyzn. Na postać tzw. objawową chorują osoby ze schorzeniami układowymi (np. z ziarniniakiem Wegenera), a typ samoistny związany jest z szeregiem zaburzeń i skomplikowanych reakcji w obrębie układu immunologicznego. O chorobie pierwotnej mówi się gdy dotyczy tylko nerek, a o wtórnej, kiedy zmiany występują również w innych narządach.

Objawy i rozpoznanie gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek

Bardzo często gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek rozpoczyna się objawami niespecyficznymi, występują nocne poty, bóle mięśni, stawów, brzucha i okolicy lędźwiowej. Pacjenci gorączkują, są osłabieni.

Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek przebiega pod postacią zespołu nefrytycznego, jego typowe objawy to nadciśnienie tętnicze, stopniowe zmniejszanie objętości wydalanego moczu, umiarkowane obrzęki, w moczu wykrywa się białko i aktywny osad w postaci erytrocytów wyługowanych, dysmorficznych, wałeczków erytrocytowych i ziarnistych.

Ponadto w badaniach laboratoryjnych krwi wykryć można przeciwciała i kompleksy immunologiczne będące wyrazem odpowiedzi układu immunologicznego mającego istotny udział w chorobie. Rozpoznanie potwierdzić można wykonując biopsję nerki - obserwując typowe zmiany histologiczne, obok objawów klinicznych i laboratoryjnych krwi i moczu.

Leczenie gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek

Ważne jest aby leczenie podjąć możliwie jak najszybciej ze względu na postępującą progresję choroby - już bowiem po miesiącu zmiany w nerkach mogą być nieodwracalne. Leczenie składa się z kilku faz, najpierw indukuje się remisję (chodzi o cofnięcie zmian, które zaszły w nerkach), potem należy podtrzymać remisję, ważne jest również monitorowanie czynności nerek. Oczywiście w razie nawrotu choroby podejmuje się odpowiednie postępowanie terapeutyczne prowadzące do ponownej poprawy czynności nerek.

Lekami stosowanymi w terapii gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek są głównie kortykosteroidy (metyloprednizolon i prednizon) oraz cyklofosfamid.

Rokowanie gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek

Rokowanie gwałtownie postępującego kłębuszkowego zapalenia nerek zależne jest od zaawansowania zmian w badaniu morfologicznym. Często nie następuje całkowity powrót czynności nerek.

Na niekorzystne rokowanie wskazywać może wysokie stężenie kreatyniny we krwi (uszkodzone nerki nie są w stanie usuwać tego produktu przemiany materii z odpowiednią szybkością - stąd jego zaleganie we krwi), zmniejszone wymiary nerki oraz stwierdzenie włóknienia w tkance. Przy znacznej dysfunkcji nerek ich czynność zastąpiona może zostać jedynie przez dializoterapię. W chorobie nie występują samoistne remisje.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Medycyna wewnętrzna", Gerd Herold i współautorzy, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Nefrologia", C. Craig Tisher i Ch. S. Wilcox, wyd. polskie pod red. Mariana Klingera, wyd. Urban & Partner, Wrocław