Gruźlica toczniowa skóry

Gruźlica toczniowa skóry jest najczęściej obserwowaną postacią gruźlicy dotyczącej struktur skóry. Cechą charakterystyczną schorzenia jest wyjątkowo przewlekły przebieg procesu chorobowego, z występowaniem zmian guzkowych, z tendencjami do bliznowacenia oraz znacznym odczynem nadwrażliwości na tuberkulinę.

Zakażenie gruźlicą toczniową skóry może rozwijać się przez drogę wewnątrz- lub zewnątrzpochodną. W pierwszym przypadku drobnoustroje przedostają się do skóry z pierwotnych ognisk zlokalizowanych najczęściej w błonach śluzowych, układzie kostnym, płucach lub węzłach chłonnych. W innych przypadkach dojść może do infekcji skóry drobnoustrojami ze środowiska zewnętrznego.

Objawy gruźlicy toczniowej skóry

Zmianą pierwotną skóry przy gruźlicy toczniowej skóry jest guzek o miękkiej spoistości i zabarwieniu żółtobrunatnym lub czerwonobrunatnym. Guzki cechują się różną tendencją do przerostu, rozpadu i bliznowacenia, co jest podstawą wyodrębnienia kilku postaci schorzenia. Zmiany skórne szerzą się obwodowo, mogą w ciągu kilkunastu lat zajmować niewielkie przestrzenie.

Lokalizacja gruźlicy toczniowej skóry jest różna. Najczęściej wykwity obserwowane są na twarzy w związku z rozprzestrzenianiem się procesu chorobowego z błon śluzowych jamy ustnej i nosa. Schorzenie może zaczynać się w każdym wieku, często w dzieciństwie. W przypadkach nieleczonych przebieg kliniczny jest wieloletni.

Podział gruźlicy toczniowej skóry

Wyodrębniono kilka postaci klinicznych ,gruźlicy toczniowej skóry różniących się między sobą wyglądem wykwitów skórnych i charakterem postępowania zmian.

Odmiana płaska gruźlicy toczniowej skóry cechuje się samoistnym bliznowaceniem z obecnością guzków gruźliczych w obrębie formującej się blizny. Zmiany skórne nie wykazują skłonności do wrzodzenia, przebieg kliniczny tej odmiany jest wyjątkowo przewlekły.

Postaci wrzodziejąca i przerosła gruźlicy toczniowej skóry charakteryzuje tendencja do przerostu i wtórnego rozpadu, często dochodzi do uszkodzenia skrzydełek nosa i małżowin usznych wskutek agresywnie przebiegającego przebiegu schorzenia.

Odmiana brodawkująca gruźlicy toczniowej skóry występuje z ogniskami nawarstwiających się strupów i zajmuje przede wszystkim skórę kończyn.

Rozpoznanie gruźlicy toczniowej skóry

Rozpoznanie gruźlicy toczniowej skóry ustala się w oparciu o tzw. objaw diaskopii, czyli pojawienie się jasnobrunatnego zabarwienia guzków po ich ucisku szkiełkiem, niezbędne w procesie diagnostycznym jest wykazanie dodatniego odczynu tuberkulinowego oraz typowego morfologicznego charakteru zmian i wykrycie prątków gruźliczych.

W różnicowaniu gruźlicy toczniowej skóry należy brać pod uwagę tocznia rumieniowatego przewlekłego, sarkoidozę, znamię komórkowe i postać guzkowo-pełzakowatą kiły.

Leczenie gruźlicy toczniowej skóry

Leczenie gruźlicy toczniowej skóry zależne jest od tego, czy współistnieją ogniska pierwotne schorzenia, czy zmiany obserwowane na skórze mają jedynie charakter izolowany. Leki stosowane w leczeniu gruźlicy skóry są identyczne, jak podawane w innych odmianach gruźlicy. Do preparatów o działaniu przeciwgruźliczym należą: izoniazyd, ryfampicyna, etambutol, streptomycyna, etionamid i pirazynamid.

W przypadkach gruźlicy toczniowej skóry ze współistniejącą gruźlicą narządową zaleca się podawanie kilku leków przez kilka miesięcy, taka terapia może dać gwarancję wyleczenia, ale nieraz obserwuje się oporność prątków gruźliczych na niektóre preparaty.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa