Gruźlica

Gruźlica to choroba zakaźna. Wywołuje ją Gram dodatnia bakteria - prątek gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Zmiany chorobowe występują we wszystkich narządach, lecz w znacznej przewadze są spotykane w płucach i opłucnej. Pozapłucna lokalizacja to najczęściej: układ kostno-stawowy, krtań, układ moczowo-płciowy, węzły chłonne.

Gruźlica jest to choroba rozpowszechniona na całym świecie. Około 1/3 populacji jest zakażona. Częściej niż kobiety chorują mężczyźni. Inne grupy ryzyka to: stany upośledzonej odporności (alkoholizm, narkomania, AIDS, niedobory pokarmowe), zaawansowany wiek, leki (cytostatyki).

Do zakażenia prątkiem gruźlicy dochodzi droga wziewną poprzez kropelki śluzu, plwociny, śliny oraz cząsteczki pyłu. Bardzo rzadkim sposobem jest zakażenie pokarmowe i kontaktowe.

Podział gruźlicy

Gruźlica dzieli się na kilka rodzajów. Gruźlica pierwotna powikłania (gruźlica węzłów tchawiczo-oskrzelowych) i niepowikłana (rozsiewy krwio- i chłonkopochodne, zmiany odwęzłowe) rozwija się u osoby, która nigdy nie była narażona na ekspozycje Pratków i dlatego jej limfocyty nie są na nieuczulone.

Gruźlica wtórna rozwija się u uprzednio uczulonego gospodarza. Miejscem jej występowania jest najczęściej szczyt jednego lub obu górnych płatów, co wiąże się z większym ciśnieniem tlenu w tych miejscach. Dodatkowo należy wyróżnić gruźlicę wczesną przewlekłą oraz gruźlicę przewlekłą (popierwotną).

Objawy gruźlicy

Objawy gruźlicy są początkowo podstępne. Następnie przechodzą w objawy ogólne i miejscowe. Charakterystyczne są: męczliwość, uczucie rozbicia, pogorszenie sprawności, fizycznej, brak łaknienia, nocne poty, kaszel, bladość, anemiczność, dreszcze, spocona skóra, ból opłucnowy.

Gorączka w gruźlicy ma tendencję spadkową, występują stany podgorączkowe. Sześć miesięcy po zakażeniu może wystąpić gruźlicze wysiękowe zapalenie opłucnej. Po stronie wysięku odgłos opukowy jest stłumiony, a szmer oddechowy – zniesiony lub osłabiony.

Większość przypadków zachorowań ulega samowyleczeniu. W miejscu poprzednio istniejącego nacieku zapalnego powstaje zwapnienie. W nielicznych przypadkach może dochodzić do ostrej gruźlicy prosówkowej lub serowatego zapalenia płuc.

Przebieg gruźlicy charakteryzuje się szybką progresją oraz powstawaniem jam w płucach. Stan chorych jest bardzo ciężki, często odksztuszają obfitą plwocinę i mają wysoką gorączkę. Przewlekła postać gruźlicy charakteryzuje się marskością całych płatów oraz zbliznowaceniem tkanki płucnej. W przebiegu gruźlicy wtórnej może dojść do zajęcia narządów takich jak: skóra, nadnercza, nerki, mózg, kręgosłup.

Leczenie gruźlicy

Chory na gruźlicę powinien prowadzić oszczędzający tryb życia, racjonalnie się odżywiać oraz dużo odpoczywać. Nie jest wskazane picie alkoholu oraz palenie papierosów. Z leków najczęściej przyjmuje się: rifampicynę, izoniazyd, streptomycynę, etambutol, protionamid, piryzynamid.

W terapii stosuje się dwu miesięczne leczenie czterema lekami. Przez kolejne cztery miesiące przyjmuje się zestaw dwóch leków. Ten sześciomiesięczny okres leczenia ma znikome ryzyko nawrotu.

Monika Kozak

Bibliografia
  • "Interna dla stomatologów", G. Oehler, W. H. Krause, wyd. PZWL, Warszawa
  • "Patologia", Robbins, wyd. Urban & Partner, Wrocław
  • "Pediatria", B. Górnicki, B. Dębiec, wyd. PZWL, Warszawa