Choroby przenoszone drogą płciową

Choroby przenoszone drogą płciową należą do grupy chorób zakaźnych, nazywane bywają schorzeniami wenerycznymi. Niektóre z nich przenoszone są wyłącznie podczas stosunku płciowego, a w przypadku innych, kontakt seksualny jest tylko jedną z możliwości zakażenia, czasem współistnieją inne i ważniejsze formy przenoszenia chorób.

Obecnie choroby weneryczne stanowią istotny problem zdrowotny i społeczny, należą do grupy najczęstszych schorzeń zakaźnych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że najwięcej jest zachorowań na rzęsistkowicę, która co roku dotyka ponad 150 milionów ludzi na całym świecie.

Kolejne miejsca przypadają chlamydiozom, rzeżączce i kile, które w sumie stanowią kolejne ponad 150 milionów zachorowań rocznie. Ponadto większość chorób wenerycznych występuje w krajach rozwijających się, niedysponujących odpowiednimi środkami do przeciwdziałania i leczenia schorzeń przenoszonych drogą płciową.

Ponadto choroby te są w krajach biednych najczęstszą przyczyną niepłodności kobiet oraz częstym czynnikiem ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej, niedrożności w obrębie jajowodów, są również przyczyną wielokrotnych hospitalizacji i wysokich kosztów leczenia. Występuje duże zróżnicowanie w ilości przypadków chorych na schorzenia weneryczne pomiędzy różnymi regionami świata.

Przyczyny chorób przenoszonych drogą płciową

Obecna liczba patogenów, które mogą rozprzestrzeniać się drogą płciową jest wysoka, przekracza liczbę 30. Do najważniejszych czynników sprzyjających rozwojowi chorób wenerycznych należą: wiek (koniec drugiej i początek trzeciej dekady życia), stan cywilny (osoby niepozostające w związku małżeńskim), wykonywanie pracy zawodowej, która związana jest z częstszym przebywaniem poza miejscem zamieszkania.

Czynniki te nie są dobrymi wskaźnikami ryzyka zakażenia, bo nie określają faktycznej aktywności seksualnej, rodzaju ryzykownych zachowań oraz liczby partnerów seksualnych - tak naprawdę te cechy związane są bezpośrednio z liczbą zachorowań na schorzenia weneryczne.

Do najczęściej występujących chorób przenoszonych drogą płciową zaliczane są: rzęsistkowica, chlamydioza, zakażenie wirusem HIV, wirusem HPV, rzeżączka, kiła, wirusowe zapalenie wątroby typu B, opryszczka narządów płciowych oraz choroby występujące głównie w krajach tropikalnych i subtropikalnych: wrzód miękki, ziarniniak weneryczny oraz ziarniniak pachwinowy.

Rozpoznanie chorób przenoszonych drogą płciową

W procesie ustalania rozpoznania konkretnego zakażenia i ogólnie choroby przenoszonej drogą płciową, istotne znaczenie ma umiejętność prawidłowego zebrania wywiadu chorobowego z uwzględnieniem aktualnej sytuacji epidemiologicznej. Należy odpowiednio zbadać chorego zwracając uwagę na umiejscowienie i charakter obserwowanych zmian.

Ważne również jest właściwe podejście psychologiczne, ponieważ choroby przenoszone drogą płciową są uważane za problemy wstydliwe, poruszanie tej tematyki stawia pacjenta w trudnej i niezręcznej sytuacji, podejrzewa się chorych o naruszenie podstawowych norm moralnych obowiązujących w danym społeczeństwie.

Wywiad powinien dostarczyć informacji na temat głównych dolegliwości i stopnia ich nasilenia oraz czasu, w którym pojawiły się pierwsze objawy, a także wiadomości na temat ostatnio odbytych stosunków płciowych, zwłaszcza z przypadkowymi partnerami.

Ważną kwestią jest również stosowana antykoncepcja i przebyte w przeszłości podobne schorzenia. Należy pamiętać, że niektóre choroby weneryczne przebiegają bezobjawowo lub tylko z nieznacznie nasilonymi dolegliwościami.

Z dodatkowych badań wykonywanych w ramach diagnostyki wskazane są: posiew bakteriologiczny wydzieliny z ujścia cewki moczowej oraz szyjki macicy (przy podejrzeniu rzeżączki), badanie początkowego strumienia moczu (wykrywa się DNA w przypadku chlamydiozy), ocena wydzieliny pochwowej (pod kątem wykazania zmian charakterystycznych dla zakażeń bakteryjnych lub grzybiczych). Również pobrać można ewentualne zmiany ze skóry lub wykonać badania krwi w kierunku zakażeń kiłą, wirusem HIV, zapaleniem wątroby typu B i C.

Leczenie i profilaktyka chorób przenoszonych drogą płciową

Terapia i zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową opiera się na kilku zasadach. Przede wszystkim należy odpowiednio edukować osoby z grupy ryzyka, identyfikować chorych z objawami, którzy sami nie zgłoszą się do lekarza lub pacjentów bez żadnych dolegliwości. Konieczna jest właściwa diagnostyka i odpowiednie leczenie osób zakażonych oraz ich partnerów seksualnych.

Ważna jest profilaktyka opierająca się na wprowadzeniu i stosowaniu szczepień, które zapobiegać mogą niektórym chorobom. Wyleczenie pacjentów zależy od skuteczności zastosowanego preparatu farmakologicznego, a także od tego, czy pacjent przyjmuje lek zgodnie z zaleceniami i przez odpowiednio długi czas.

Dodatkowo odmienne postępowanie jest podejmowane w przypadku kobiet w ciąży, u których zarówno zakażenie, jak i wprowadzenie niektórych powszechnie stosowanych leków może niekorzystnie wpływać na płód, prowadząc do rozwoju wad wrodzonych lub w skrajnych przypadkach do jego obumarcia.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Medycyna wewnętrzna", Gerd Herold i współautorzy, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Położnictwo i ginekologia", red. nauk. Grzegorz H. Bręborowicz, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa