Blok odnogi pęczka Hisa

Blok odnogi pęczka Hisa inaczej określany jako blok odnogi pęczka przedsionkowo - komorowego (Dissociatio rami fasciculi Hisi) jest to stałe lub czasowe zablokowanie przewodnictwa impulsów w jednym lub więcej odgałęzień pęczka Hisa. W pęczku Hisa wyróżnia się prawą i lewą odnogę, która dzieli się na wiązki: przednią, pośrednią i tylną.

Bloki serca polegają na spowolnieniu lub braku przewodnictwa bodźców na drodze węzeł przedsionkowo - komorowy, a mięśniem prawej i lewej komory serca, doprowadzając do zwolnienia pracy serca.

Zablokowanie może objąć:
- jedną odnogę - powoduje szerzenie się bodźca przez drugą odnogę i przejście jego z opóźnieniem na stronę zablokowaną,
- jedną wiązkę - blok jednowiązkowy,
- całą odnogę prawą i jedną wiązkę po stronie lewej - blok dwuwiązkowy.

Przyczyny bloku odnogi pęczka Hisa

Przyczyny bloku odnogi pęczka Hisa są tożsame z przyczynami bloków przedsionkowo - komorowych. Blok serca może mieć podłoże wrodzone, bądź następuje na skutek uszkodzenia serca czy też choroby, są to m.in. zmiany zwyrodnieniowe układu przewodzącego, guzy serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, zawał, a także zwłóknienie układu przewodzącego, borelioza, hiperkaliemia, zaburzenie układu wegetatywnego, niedoczynność tarczycy. Zaburzenie może być także skutkiem zażywania niektórych leków, m.in. leków antyarytmicznych i beta - blokerów.

Rodzaje bloków odnogi pęczka Hisa

Blok lewej odnogi pęczka Hisa (łac. dissociatio intraventriculańs rami sinistri fasciculi Hisi), powstaje w wyniku przerwania przewodzenia impulsów w lewej odnodze pęczka Hisa. Pobudzenie dochodzi przez prawą komorę do komory lewej, co przyczynia się do opóźnienia depolaryzacji lewej komory. Zaburzenie świadczy o poważnym uszkodzeniu mięśnia sercowego. Najczęstszą przyczyną bloku lewej odnogi pęczka Hisa jest choroba niedokrwienna serca oraz zmiany zapalne i zwyrodnieniowe serca.

Elektrokardiograficzny obraz bloku lewej odnogi pęczka Hisa:
- poszerzony czas trwania zespołu QRS;
- występują szerokie, zazębione i rozszczepione załamki R w odprowadzeniach V5, V6;
- opóźniony zwrot ujemny nad lewą komorą;
- przeciwstawny kierunek zespołu ST-T w stosunku do przeważającego wychylenia zespołu QRS w odprowadzeniach V5, V6.

Niezupełny blok lewej odnogi pęczka Hisa powstaje na skutek zwolnienia przewodzenia impulsów w lewej odnodze pęczka Hisa. Etiologia jest taka jak w przypadku całkowitego bloku lewej odnogi pęczka Hisa.

Blok prawej odnogi pęczka Hisa ( łac. dissociatio intraventricularis rami dextri fasciculi Hisi) powstaje wobec zablokowania przewodzenia impulsów w prawej odnodze pęczka. Pobudzenie szerzy się poprzez lewą odnogę do lewej komory przez przegrodę międzykomorową do komory prawej. Elektrokardiograficzny obraz zaburzenia:
- poszerzony zespół QRS;
- zespół QRS w odprowadzeniach V1, V2, V3 zniekształcony;
- szeroki załamek S w odprowadzeniach V5, V6;
- opóźniony zwrot ujemny nad prawą komorą;
- przeciwstawny kierunek zespołu ST-T w stosunku do przeważającego wychylenia zespołu QRS w odprowadzeniach znad prawej komory.

Przyczyną bloku prawej odnogi pęczka Hisa zazwyczaj jest: wada wrodzona serca, zapalenie mięśnia sercowego, przerost prawej komory serca, choroba niedokrwienna serca.

Rokowanie w bloku prawej odnogi jest dobre.

Niezupełny blok prawej odnogi pęczka Hisa powstaje na skutek zwolnienia przewodzenia impulsów w prawej odnodze pęczka Hisa. Etiologia jest taka jak w całkowitym bloku prawej odnogi pęczka Hisa.

Blok przedniej wiązki lewej odnogi pęczka Hisa powstaje na skutek zablokowania przewodnictwa przedniej wiązki. Impuls przekazywany jest tylną wiązką, wskutek czego opóźnia się pobudzenie przedniej części ściany lewej komory serca. Najczęstszą przyczyną bloku przedniej wiązki lewej odnogi pęczka Hisa są zmiany zapalne i zwyrodnieniowe serca oraz choroba niedokrwienna serca.

Blok tylnej wiązki lewej odnogi pęczka Hisa to zablokowanie impulsów przewodzenia w wiązce tylnej lewej odnogi pęczka Hisa. Pobudzenie przekazywane jest przednią wiązką wskutek czego opóźnia się pobudzenie tylnej i bocznej ściany lewej komory serca.

Blok prawej odnogi z blokiem przedniej wiązki lewej odnogi pęczka Hisa (RBBB+LAH) jest najczęstszym typem bloku dwuwiązkowego. Polega na przerwaniu przewodzenia impulsów odnogi prawej i przedniej wiązki odnogi lewej, wskutek czego impuls pobudzenia przekazywany jest do serca przez tylną wiązką lewej odnogi.

Diagnoza i leczenie bloku odnogi pęczka Hisa

Stałe bloki serca rozpoznaje się na podstawie badania EKG spoczynkowego, natomiast bloki okresowe pozwala wykryć badanie całodobowe EKG. Leczenie rozpoczyna się od terapii choroby podstawowej np. leczenie zawału, czy odstawienie leków antyarytmicznych.

W przypadku bloku dwuwiązkowego ze względu na zagrożenie całkowitego zablokowania przewodzenia i napady Morgagniego-Adamsa-Stockesa (MAS) wszczepia się choremu rozrusznik serca. Na leczenie przez zastosowanie rozrusznika wskazują także dolegliwości związane z niedotlenieniem mózgu np. zawroty głowy i omdlenia.

Żaneta Malec

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna Harrisona", Fauci, Braunwald, Isselbacher, Wilson, Martin, Kasper, Hauser, Longo, wyd. Czelej, Lublin
  • "Choroby wewnętrzne", Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa