Bielactwo nabyte

Bielactwo nabyte należy do zaburzeń barwnikowych i objawia się zazwyczaj licznymi, odbarwionymi plamami. Są one różnego kształtu i wielkości, nie obserwuje się w ich obrębie nieprawidłowości zapalnych i zanikowych, zazwyczaj otoczone są przebarwioną obwódką. Występują zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych.

Przyczyny rozwoju bielactwa nabytego związane są z czynnikami genetycznymi, część przypadków występuje bowiem rodzinnie. Zaburzenia polegają przede wszystkim na obniżonym wytwarzaniu tzw. melanosomów, a w dalszym przebiegu na ich niszczeniu wskutek reakcji autoimmunologicznej, w której produkowane są przeciwciała skierowane przeciwko strukturom własnych tkanek.

W części przypadków wraz z bielactwem nabytym współistnieją inne schorzenia o podłożu autoimmunologicznym, przede wszystkim choroba Hashimoto, choroba Addisona, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina, cukrzyca, łysienie plackowate, nużliwość mięśni i inne. Ponadto w przebiegu schorzenia obserwowane są również nowotwory, np. czerniak złośliwy.

Przypuszcza się również, że związek z powstawaniem bielactwa nabytego mogą mieć zaburzenia ze strony układu nerwowego, o czym świadczy pojawienie się objawów chorobowych po wstrząsach psychicznych.

Objawy bielactwa nabytego

Podstawowym objawem klinicznym bielactwa nabytego jest obecność na skórze dobrze odgraniczonych odbarwień z przebarwieniami na ich obwodzie, które nieraz mogą być tak rozlegle, że pojawiają się trudności w określeniu, czy odbarwienia nie są w istocie skórą zdrową, a proces chorobowy polega właściwie na obecności jedynie przebarwień skórnych.

W otoczeniu zmian i w obrębie mieszków włosowych, w plamach bielaczych utrzymuje się barwnik i z tych właśnie miejsc rozpoczyna się proces odwracania zmian chorobowych (repigmentacja). Włosy przyjmują biały kolor w obrębie odbarwień bielaczych.

Umiejscowienie bielactwa nabytego może być różne. Najczęściej zmiany dotyczą skóry twarzy, grzbietów rak i okolic narządów moczowo-płciowych. Zdarza się, ze choroba ma charakter uogólniony i występuje na całym obszarze skóry.

Okres trwania bielactwa nabytego jest przeważnie wieloletni, ale zmiany utrzymują się często przez całe życie. Plamy bielacze mogą pojawiać się nagle lub stopniowo. W lecie są bardziej widoczne, co związane jest z nasileniem przebarwień na obwodzie zmian skórnych. Same odbarwienia pod wpływem słońca mogą osłabić się. Z reguły nieprawidłowościom skórnym nie towarzyszy świąd i dolegliwości bólowe.

Rozpoznanie bielactwa nabytego

Ustalenie rozpoznania bielactwa nabytego jest możliwe na podstawie typowego przebiegu klinicznego bielactwa nabytego, ze stwierdzeniem odbarwionych plam, które nie maja cech zapalnych i zanikowych. Zazwyczaj występują liczne ogniska chorobowe. Ważny jest również wywiad kliniczny, który powinien uwzględniać występowanie bielactwa nabytego u członków rodziny (około 30 proc. przypadków występuje rodzinnie).

W różnicowaniu bielactwa nabytego należy uwzględnić bielactwo ograniczone o charakterze wrodzonym, w którym plamy bielacze stwierdzane są już w momencie urodzenia. Ponadto bielactwo rzekome może dawać podobne objawy kliniczne.

Bielactwo nabyte to rozwija się w przebiegu leczenia łuszczycy (wówczas ma układ odpowiadający poprzednim blaszkom łuszczycowym), w łupieżu pstrym (w którym po opaleniu ogniska maja drobniejszy charakter, bez wyraźnego odgraniczenia od otoczenia). Inne schorzenie przebiegające z podobnymi nieprawidłowościami skórnymi to ostuda.

Leczenie bielactwa nabytego

Dotychczas nie poznano skutecznego leczenia bielactwa nabytego. Zastosowanie znalazła fotochemioterapia, która wykonywana jest podobnie jak w łuszczycy. Postępowanie terapeutyczne powinno być prowadzone przez okres wielu miesięcy, ale mimo to, dobry efekt leczniczy uzyskuje się jedynie w niektórych przypadkach.

W leczeniu bielactwa nabytego u dzieci można stosować wyciąg z dziurawca, zarówno ogólnie (doustnie), jak i miejscowo (zewnętrznie) na chorobowo zmienione miejsca. Poza tym można u dzieci włączyć naświetlania promieniami pozafioletowymi. W niektórych przypadkach klinicznych wskazane jest podawanie leków uspokajających, ponieważ choroba bywa związana z nieprawidłowymi reakcjami ze strony psychiki i układu nerwowego.

Leczenie miejscowe bielactwa nabytego polega na zewnętrznym stosowaniu metoksypsoralenu i promieniowania UVA, jest to jednak niebezpieczna metoda, ponieważ wiąże się z ryzykiem rozwoju powikłań skórnych.

Doustne stosowanie fenylalaniny z naświetlaniem promieniami UVA powoduje poprawę kliniczną w niektórych przypadkach, ale efekt kosmetyczny na ogół nie jest zadowalający, a leczenie fenylalaniną nie jest całkowicie bezpieczne, pojawić się bowiem mogą liczne powikłania związane z jej stosowaniem.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy", Stefania Jabłońska, Tadeusz Chorzelski, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Dermatologia i wenerologia, podręcznik dla szkół medycznych", wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa