Bakteryjne zapalenie stawów

Bakteryjne zapalenie stawów jest to obecność bakterii w błonie maziowej lub jamie stawowej oraz w tkankach okołostawowych. W zależności od przebiegu klinicznego wyróżnia się postać ostrą lub przewlekłą.

Bakteryjne zapalenie należy do najczęstszych (rzadziej obserwuje się wirusowe, grzybicze lub pasożytnicze), schorzenie nie jest częste i zależy m. in. od wieku, szerokości geograficznej i czynników ryzyka (starszy wiek, cukrzyca w wywiadzie, wykonana w przeszłości endoprotezoplastyka, współistniejące zakażenia skóry, wcześniejsze infekcje w obrębie stawów, niedobory odpornościowe, niewydolność nerek, choroby wątroby, hemofilia, alkoholizm, choroby tkanki łącznej i inne).

Najczęściej do zakażenia dochodzi drogą krwi (90 proc. przypadków) - z ogniska utajonego w organizmie lub w wyniku dożylnego podawania np. narkotyków. Rzadziej infekcja wywołana jest przez ciągłość, np. wskutek przeniesienia zakażenia z sąsiedztwa po urazie. Zakażenie jamy stawowej prowadzi do rozwoju procesu zapalnego.

Najczęściej bakteryjne zapalenia stawów wywołują Staphylococcus aureus (gronkowiec), Streptococcus pyogenes i pneumoniae (paciorkowce), Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki), ale również inne bakterie mogą prowadzić do rozwoju septycznego zapalenia w obrębie stawów.

Objawy i rozpoznanie bakteryjnego zapalenia stawów

Podstawowymi dolegliwościami obserwowanymi u pacjentów z bakteryjnym zapaleniem stawów są bóle i obrzęki, a także zaczerwienienie i ucieplenie skóry nad zajętym procesem chorobowym stawem. Dochodzi do ograniczenia ruchomości.

Objawy bakteryjnego zapalenia stawów przeważnie rozwijają się nagle i zwykle mają burzliwy przebieg kliniczny. W badaniach laboratoryjnych stwierdza się nieprawidłowości świadczące o procesie zapalnym toczącym się w organizmie (przyspieszony odczyn opadania krwinek czerwonych, czyli tzw. OB, podwyższone stężenie białka C-reaktywnego, wysoki poziom krwinek białych).

Ważne znaczenie w procesie diagnostycznym bakteryjnego zapalenia stawów ma wywiad chorobowy i obecność objawów klinicznych. Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia stawów jest potwierdzone, jeśli udaje się wykazać obecność bakterii w płynie stawowym, co nieraz nie jest możliwe.

Różnicowanie bakteryjnego zapalenia stawów wymaga wykluczenia innych chorób stawów, przede wszystkim reumatoidalnego, reaktywnego, łuszczycowego i młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, a także dny moczanowej, skrobiawicy, gorączki reumatycznej, przerzutów nowotworowych, tocznia rumieniowatego układowego i innych schorzeń przebiegających z podobnymi objawami klinicznymi.

Leczenie i rokowanie przy bakteryjnym zapaleniu stawów

Podstawową metodą leczenia pacjentów z bakteryjnym zapaleniem stawów jest stosowanie antybiotyków, zgodnie z wynikami posiewu. Leczenie ma na celu wyjałowienie stawu i przywrócenie prawidłowej ich czynności.

Terapię przy bakteryjnym zapaleniu stawów należy wdrożyć jak najszybciej. Zaraz po pobraniu płynu stawowego i krwi na posiewy włącza się antybiotyk o szerokim spektrum działania, a po uzyskaniu wyników posiewu można ewentualnie zmienić preparat, jeśli okaże się, że na podawany wykryte bakterie wykazują oporność.

Jeśli rozpoznanie bakteryjnego zapalenia stawów jest szybko postawione i antybiotyk wcześnie zastosowany, rokowanie jest raczej pomyślne. Jednak ogólna śmiertelność wynosi 5-15 proc. chorych.

Rokowanie przy bakteryjnym zapaleniu stawów pogarszają choroby współistniejące, przede wszystkim reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca, niewydolność nerek. Po zakończonej terapii nawet połowa pacjentów zgłasza dolegliwości bólowe ze strony stawów lub ograniczenie ich ruchomości.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Interna", Włodzimierz Januszewicz, Franciszek Kokot, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Pediatria", red. nauk. Krystyna Kubicka, Wanda Kawalec, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa