Apraksja

Apraksja jest zaburzeniem polegającym na utrudnionym lub niemożliwym wykonywaniu ruchów celowych, pod warunkiem, że u chorego nie stwierdza się równocześnie występowania niedowładów, ataksji lub zaburzeń czucia.

Apraksja najwyraźniej objawia się niemożnością wykonania takich czynności, jak wbicie gwoździa, zapalenie zapałki, czy zapieczętowanie listu.

Za prawidłowe wykonanie złożonych ruchów odpowiada w dużej mierze tylna dolna część lewego (u osób praworęcznych) płata ciemieniowego. Przypuszcza się, że na tym obszarze (szczególnie w okolicy zakrętu nadbrzeżnego) zbiegają się i kojarzą pobudzenia powiązane ze skomplikowanymi czynnościami ruchowymi.

Objawy apraksji

Apraksja wyobrażeniowa objawia się przemieszaniem poszczególnych składowych złożonej czynności. Części aktu ruchowego są wykonane prawidłowo, ale łączenie ich w całość może być zaburzone. Przykładem jest nieprawidłowe ubieranie się, pacjent wkłada stopy do rękawów koszuli, myli przód z tyłem ubrania. Chory z apraksją wyobrażeniową przypomina człowieka skrajnie roztargnionego.

Apraksja ruchowa zależna jest od utraty powiązań ruchowych, które są konieczne do prawidłowego wykonania skomplikowanych czynności. Plan aktu ruchowego jest zachowany, ale ruchy cechują się niezgrabnością, niepewnością i sprawiają wrażenie, jakby były wykonywane pierwszy raz w życiu. Apraksja ruchowa występuje po przeciwległej stronie w stosunku do uszkodzenia mózgu.

Apraksja wyobrażeniowo-ruchowa, inaczej mieszana, występuje stosunkowo często. Chorzy wiedzą, jak mają wykonać czynność, ale mimo to proces ten jest nieprawidłowy. Odnosi się wrażenie, że pacjent zapomniał jak ma wykonać polecone zadanie. Ruchy są grube, niezgrabne i bezpostaciowe. Chory nie potrafi pokazać jak otwiera się zamek, czy przesłać pozdrowienia ręką.

Często u pacjentów z apraksją współistnieją perseweracje ruchowe, czyli uporczywe powtarzanie tej samej czynności, np. otworzenie i zamknięcie ust wykonywane kilkukrotnie.

Rozpoznanie apraksji

Rozmowa z pacjentem i zebranie wywiadu są podstawową metodą rozpoznania apraksji i zróżnicowania, czy występuje typ wyobrażeniowy, kinetyczny, czy mieszana postać. Ważne znaczenie ma poszukiwanie schorzeń, w przebiegu których obserwuje się te zaburzenia.

Apraksja o charakterze wyobrażeniowym jest typowa dla miażdżycy, otępienia starczego i porażenia postępującego, natomiast postać kinetyczna współistnieje często z uszkodzeniami tylnej części płata czołowego. Typ mieszany charakterystyczny jest dla zniszczenia struktur zakrętu nadbrzeżnego i ciała modzelowatego.

Często w procesie diagnostycznym apraksji konieczne jest wykonywanie badań neuroobrazujących, zwłaszcza tomografii komputerowej głowy, czy arteriografii uwidaczniającej naczynia ośrodkowego układu nerwowego, których patologie odpowiedzialne są za wystąpienie objawów związanych z apraksją.

Leczenie i rokowanie w apraksji

Sposób prowadzenia terapii zależy od tego, jakie schorzenie podstawowe jest odpowiedzialne za pojawienie się zaburzeń. Stosowane metody mogą obejmować podawanie preparatów farmakologicznych lub wykonywanie zabiegów operacyjnych.

Często nie udaje się osiągnąć korzystnego efektu terapeutycznego, schorzenia mają charakter nieuleczalny. W wielu przypadkach konieczna jest długotrwała rehabilitacja.

Rokowanie w apraksji zależy przede wszystkim od stopnia nasilenia i rodzaju choroby, w przebiegu której rozwinęły się objawy apraksji. W znacznej części przypadków prognoza nie jest korzystna, schorzenia często mają bowiem postępujący charakter.

Mariusz Kłos

Bibliografia
  • "Choroby wewnętrzne", Andrzej Szczeklik, wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków
  • "Prof. dr med. Władysław Jakimowicz Neurologia kliniczna w zarysie Podręcznik dla studentów medycyny", pod red. Mieczysława Goldsztajna, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
  • "Neurologia praktyczna", Antoni Prusiński, wyd. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa